Poezia e përjetshme “Vasha nga Athina” e Lord Byron-it

Nga Dorian Koçi

Në qendër të Athinës, në zonën aktuale të Psiri, në Agia (Ayia Thekla rrugë aktuale), ishte rezidenca e familjes Makris. Babai i familjes, Prokopis Makris ishte konsulli i Anglisë në Athinë . Ai jetonte në shtëpi me gruan Theodhorën dhe tre vajzat e tyre. Prokop Makris vdiq herët dhe e la gruan të ve me të tre vajzat. Theodora  për të rritur të tri vajzat, filloi të japë me qera disa dhoma në shtëpinë e vet, sidomos të huajve që vizitonin të Athinën. Rezidenca përbëhej nga dy ndërtesa dhe ishte kaq të rehatshme, si për familjen dhe për vajzat dhe për  turistët.

Në Krishtlindje 1809, Lord Bajroni  bujti në  Athinë, ku qëndroi për dhjetë javë. Ai qëndroi në një nga dhomat e shtëpisë si Makris.  Lord Byron-I ndihej mirë në rezidencën Makris pasi  gratë e familjes për shkak të statusit të atit të tyre flinin anglisht, diçka shumë e rrallë për kohën  dhe në këtë mënyrë kuptoheshin lehtë me  “qiramarrësit” e tyre. Gjatë qëndrimit të tij në Rezidencën Makri, Lord Bajroni u njoh me vajzën 13 vjeçare të   familjes, Tereza. Teresa ishte një vajzë e bukur zeshkane. . Thuhet se, kur e pa Bajronii tha mikut të tij, Robert, i cili ishte me të: “Ja, Robert, një nga skultpurë antike  gjallë” ….

Dashuria e tyre ishte platonike, por ai frymëzoi Bajronin . Për hir të Terezës, ai shkroi poemën “Vajza e Athinës”, ku në çdo fund strofe  përfundon me vargje ne gjuhën greke Zoi mu agapo-Të dua jeta ime. Përkundër rrëfimit poetik erotik të Byron, dashuria e tij sigurisht që mbeti e paplotësuar ….

Rezidenca Makris më vonë,u quajt “shtëpia e vajzës së Athinës”.

Teresa, pas largimit të Bajronit, vazhdoi jetën e saj. Disa vjet më vonë ajo u martua me konsullin e atëhershëm Britanik të Athinës. Shtëpia, e cila tani kishte famën e dhënë nga Byron-i, u braktis pas Revolucionit Grek dhe në vitet 1970 u shkatërrua tërësisht për ti lënë vendin godinave të reja, Gjithësesi mbeti poezi e Byron-it, “Vasha nga Athina” që e bëri Terza Makrin të pavdekshme.

Poezia është përkthyer në shqip nga Dhori Qiriazi duke ruajtur muzikalitetin e vet të veçantë.

Vasha nga Athina

Ah kthema zemrën, kthema ti

Që u shkëput nga gjoksi im,

E mbaj atë në tëndin gji,

Të hesht, të bëjë pak pushim.

Përpara nisjes qan ajo:

Zoi mu, sas agapo.

Gërsheta shthurrur shkon, kur sulesh

Siç ndodh me erërat e Egjeut,

Të marrin faqet ngjyrë lulesh,

O njomësi e embël e dheut!

Zoi mu sasa agapo!

Të tuat buzë sodita gjatë

Të tyren rreth gjithë afsh e zjarr

Kur flasin lulet çjanë bashkë,

Si to askush sflet barabar

Pa gaz e klithmë është ajo

Zoi mu, sas agapo!

O vashë e ëmbël e Athinës,

Ti mbamë mend të iki tinës,

Për në Stamboll të shkoj si në ëndërr

Më mban Athina shpirt e zemër

E h, dashurinë se harroj , jo!

Zoi mu sas agapo!