REVOLUCIONI I LULEVE
(Lojë për teatër të kukullave)
NGA KALOSH ҪELIKU
Vetat:
- XHAXHI SHKRIMTR
- FLUTUR LIVADHI
- VJOLLCË BARI
4 LULE KOPËSHTI
- TRËNDAFIL DEGA
- MIMOZË FAQEKUQJA
- BLETË PUNËTORJA
- SHELG LUMI
- UJK DHËMBËMADHI
- CUCË PALMA
- VOCRRAK SHIGJETA
- IRIQ FERRA
- BRETKOSË KËNETA
- GRERZ GJYQTARI
PAMJA E PARË
SKENA: Nëpër dhomë është hudhur bar dhe disa lule, ku shihet një xhaxha i ulur pranë tavolinës. Ai përpara e ka makinën e shkrimit, disa fletë letre dhe dy-tre libra.
XHAXHI SHKRIMTAR
Fluturo! Fluturo, oj Flutur me krahë të shkruar nëpër livadhin e gjerë e me lule! Shiko barin e njomë, deri në gju, sesi valvitet nga era herë këndej herë andej! Shiko gjethet e lumtura sesi bien përtueshëm në tokë! Shëtit mbi pëlhurën e blerimit! Gëzoi fëmijët e palumtur!…
FLUTUR LIVADHI
(Ngrihet dhe bën sikur fluturon me duar. Afrohet pranë dritares): Tak-tak… Tak-tak… Tak-taak…
VJOLLCË BARI
Kush është?
FLUTUR LIVADHI
Unë, Flutur Livadhi. Hape derën!
VJOLLCË BARI
Urdhëroni! O, ju qenkëshit, Flutur! Mirë se erdhët! Uluni në këtë kolltuk pranë dritares!
FLUTUR LIVADHI
Sa gëzueshëm këtu u përthyekan rrezet e diellit nëpër xhamin e mëndafshtë!
VJOLLCË BARI
Edhe ylberi shpeshëherë vizatohet ngjyra – ngjyra… Rrezet e diellit si ar kalojnë nga një kodër në tjetrën.
FLUTUR LIVADHI
Po hëna, a vjen natën me trastën e ëndrrave?
VJOLLCË BARI
Po. Ajo vjen për çdo natë dhe e lë trastën në shtëpinë time. Unë e marr dhe ua hudhë fëmijëve nga një ëndërr në çdo dritare.
FLUTUR LIVADHI
A ndodh ndonjëherë ta harrosh ndonjë fëmijë pa ëndrrën e bukur?
VJOLLCË BARI
Kurrë! Një gabim i tillë do t’i zemëronte fëmijët. Do t’u rridhnin faqeve lot pikëllimi. Nuk do të pinin qumështin…
FLUTUR LIVADHI
E, a e di, moj motër, pse të kam trokitur në derë?
VJOLLCË BARI
Jo. Pasha këto faqe të bukura, nuk e di!
FLUTUR LIVADHI
Oh, oj motër! Sot lexova një artikull të prekshëm në gazetën “Fleta e Gjethit”.
VJOLLCË BARI
Hë. E çka shkruante?
FLUTUR LIVADHI
Çka shkruante? Më mirë mos pyet fare. Qenka dikund një vend ku nuk ka lule.
VJOLLCË BARI
Mos e ka fjalën për Saharën? Atje fëmijët nuk shkojnë të jetojnë kurrë.
FLUTUR LIVADHI
Jo. Jo, ai vend nuk është shkretirë. Po ç’dobi, nuk ka lule. Dikur ka pasur, por nga qielli dikush ka lëshuar një armë të ftohtë eksploduese dhe e ka djegur barin, lulet…
VJOLLCË BARI
E pas disa vjetësh, nuk paskan dalë prapë lulet në livadh?
FLUTUR LIVADHI
Nuk kanë dalë, se ua kan djegur edhe rrënjët. Atje, fëmijët i vizatojnë lulet në pluhur, me krënde. Por, ato lule, moj motër e dashur, nuk kanë erë, as bukuri… Diellin shkruante aty, shpeshëherë e zënë mjegullat. Hëna asnjë fëmije nuk i troket në dritare, ta vërë në gjumë me përralla. Edhe ëndrrat atje nuk qenkan të bukura.
VJOLLCË BARI
Sa keq! E si t’i gëzojmë ato fëmijë në atë vend të errët të botës? Cila dhuratë për ta do të ishte më e bukur?
FLUTUR LIVADHI
Fare lehtë. Unë mu për këtë dhe erdha, oj mike. Do t’i dërgojmë atje sa lule.
VJOLLCË BARI
Më shkruaj mua të parën në listë. Unë jam vullnetare për të shkuar te fëmijët e palumtur. Le të gëzohen edhe ato si të gjithë fëmijët e tjerë të botës.
TRËNDAFIL DEGA
(Afrohet edhe ai, duke marrë frymë thellë): Bisedën tuaj e dëgjuam edhe ne fqinjët. Më shkruaj edhe mua në listë!
MIMOZË FAQEKUQJA
(Mësyn nga Flutur Livadhi): Edhe mua, edhe mua!…
LULE KOPËSHTI
(Vrapon edhe ajo): Edhe mua!
FLUTUR LIVADHI
Mirë, bukur. Bëjuni gati! Vishni rrobat e reja! Krehni flokët! Shtini nëpër xhepa fletoret, lapsat, librat!… Edhe gomat… Merrni edhe pak bukë me vete udhës!…
(Errësira lëshohet në skenë).
PAMJA E DYTË
SKENA: Në dhomë lulet vallëzojnë nga gëzimi. Janë krehur, janë zbukuruar, janë rregulluar për Dasmën e Madhe… Dikur ia marrin një kënge, të cilën e ka shkruar xhaxhi Mehmedali Hoxha:
Në valët e këngës sime
Hapin tonë dëgjoj,
Në bankat e shkollës trime
Dritën e bardhë adhuroj.
Dhe bindur piqet qëllimi
Në ditët kur shtrohet drita,
Si shqipja kur shkon përpjetë
Nëpër re e bubullima.
Jam dorë e djathtë, o shokë,
Besnik i arës me grurë,
Kjo rrugë na qoftë e mbarë,
Se unë nuk bëhem urë.
Mbi ura, lumenj të bardhë,
Digat rriten edhe mbi gurë.
Është shpatull e fortë kjo, vëlla,
Dhe s’do të thyhet kurrë.
VJOLLCË BARI
(Kur përfundon kënga, ndahet nga vallja dhe i afrohet Fluturës): Gati jemi zonjë.
FLUTUR LIVADHI
Atëherë, hyni ngadalë në trastë, t’ju qes në krahë dhe të nisemi vrik, teposhtë livadhit!
VJOLLCË BARI
Me këtë trastë më duket se do të udhëtojmë si Liza në botën e çudirave.
LULE KOPËSHTI
Ashtu edhe mua më duket, shoqe. A ta qes pak kryet, të shoh diellin?
VJOLLCË BARI
Qite, qite! Por, shiko të mos biesh poshtë, të thyesh ndonjë këmbë. Jemi me qindra metra larg nga livadhet. Ki kujdes!
LULE KOPËSHTI
O sa thellë i paskemi hyrë qiellit në gji! Shoh shtëpitë, lisat, si pika të vogëla në fletore. Vjollcë, shiko, e preka pak mjegullën me gishta!…
VJOLLCË BARI
Fute kokën brenda, se do të të kapë ndonjë mjegull me dorë për flokësh. T’i mbyllë sytë pastaj…
LULE KOPËSHTI
Au, vërtet. Mua s’më ka shkuar ndërmend se edhe mund të më godasë me ndonjë kokërr breshri. Shoqe, më bëni pak vend të fshihem në trastë!…
BLETË PUNËTORJA
(E vë dorën në ballë, t’i shoh më mirë udhëtarët): Opaaa, shiko, shiko njëherë këtë nuse me fustan pika-pika! Po nga ngutesh kështu, moj mike?
FLUTUR LIVADHI
Heee! Larg, larg. Në vendin e fëmijëve të palumtur.
BLETË PUNËTORJA
Po këto lule, nga i mundon kështu?
FLUTUR LIVADHI
I dërgoj atje.
BLETË PUNËTORJA
Ua sa budallaqe je. Ti atje nuk do të mund të arrish vetë, e jo me gjithë këto lule.
FLUTUR LIVADHI
Do të mbërrij, do të mbërrij! Duhet të mbërrij gjithsesi!
BLETË PUNËTORJA
Mirë, pra. Pasi paske vendosur, na, merre edhe pak mjaltë me vete! Ua dërgo atyre fëmijëve të palumtur! Me siguri do të gëzohen.
VJOLLCË BARI
Zonjë, në mesin e banorëve të livadhit paska ende të mirë!
FLUTUR LIVADHI
Shoqe, qielli po errësohet dalngadalë dhe terri m’i lidh sytë me shami. Mbahuni mirë të mos rrëzoheni, se do të zbresim tashti në livadhe.
VJOLLCË BARI
Lëshoju, zonjë ngadalë! Lëshoju pa frikë!
FLUTUR LIVADHI
Këtu, nën këtë lis, do të kalojmë sonte natën. Mbulojuni mirë, të mos ftoheni natën! Nesër me forca të reja do ta vazhdojmë udhën. Natën e mirë dhe gjumin e ëmbël, shoqe!
VJOLLCË BARI
Natën e mirë, zonjë!
(Errësira lëshohet në skenë).
PAMJA E TRETË
SKENA: Nën një lis mbi bar, shihen duke fjetur në një gjumë të thellë. Më tutje edhe xhaxhi Shkrimtar me fletore e laps në dorë.
XHAXHI SHKRIMTAR
Shelg, o Shelg! Shtrije dorën dhe zgjoi udhëtarët nga gjumi.
SHELG LUMI
Heej, udhëtarë! Zgjohuni nga gjumi! Ju presin fëmijët e palumtur. Zgjohuni ore, se do t’ua shkul veshët!
XHAXHI SHKRIMTAR
Shkundi më fortë me dorë! Me siguri janë harruar në ndonjë ëndërr të gjatë e të bukur.
SHELG LUMI
Zgjohuni më, o udhëtarë! Ore, a keni ju sot mendjen të udhëtoni, apo të fleni? Shikojeni diellin, është ngritur dy shkopinj mbi male!
LULE KOPËSHTI
Ehaaa! Ç’gjumë të mirë paskam bërë! Moj, qyqja, qyqja unë! Ç’është kjo dorë kaq e gjatë që më shkund?! Oho-hooo, kush qenka! Heeej, lermë të fle, ore rrugaç lumi!
SHELG LUMI
O gjumashë! Ose zgjohuni, ose ua shkunda lisin me lena. E nëse e keni kokën dhe shpinën e fortë, flini si arusha në dimër!…
LULE KOPËSHTI
O, mosni zotëri! Unë, ja u zgjova, do t’i zgjoj edhe shoqet. Zonjë, zonjë moj! Zgjohuni më, se do të na zërë mbrëmja prapë në të njëjtin vend! Pastaj ky lisi e ka mendjen të na bombardojë me lena.
FLUTUR LIVADHI
Ehaaa! Au, qenkemi vonuar shumë nën këtë lis! Shoqe, bëhuni gati vrik e vrik për rrugë! Po, ty Lulja e Kopështit, kush të zgjoi?
LULE KOPËSHTI
Ai shelg, atje në breg të lumit.
FLUTUR LIVADHI
Atëherë, para se të nisemi, të shkojmë ta falenderojmë atë portierin e hotelit “Qielli i hapur”.
LULE KOPËSHTI
Të shkojmë, të shkojmë…
FLUTUR LIVADHI
Xhaxhi Shelg, faleminderit që na zgjuat me dy shkopinj dielli. Se, ashtu si ia kishim nisur gjumit, do të flenim deri nesër. Do të prisnin kot fëmijët e palumtur.
SHELG LUMI
Oh, shoqe! Mua më tha xhaxhi Shkrimtar t’ju zgjoj nga gjumi. Atij duhet t’i felenderoheni.
FLUTUR LIVADHI
Xhaxhi Shkrimtar?!
SHELG LUMI
Po, po, xhaxhi Shkrimtar.
FLUTUR LIVADHI
E sa duhet t’ua paguaj sonte dhomën?
SHELG LUMI
E ka paguar xhxhi Shkrimtar.
FLUTUR LIVADHI
Ai edhe ka paguar?!
SHELG LUMI
Po, zonjë.
FLUTUR LIVADHI
A është i thellë ky lumë?
SHELG LUMI
I thellë është, i thellë…
LULE KOPËSHTI
Ujku po vjen, ikni se ujku!
UJK DHËMBËMADHI
(I shikon nga poshtë): Ikët, ë? Kështu nuk e kanë trimat.
FLUTUR LIVADHI
Trimëri e shkuar trimërisë është nganjëherë edhe të ikësh. Ikja në shumë raste sjell edhe fitoren.
UJK DHËMBËMADHI
Mençuria do edhe fuqi, ç’dobi ke që ti je e mençur, kur nuk ke guxim të më dalësh përballë, sy më sy, në dyluftim.
FLUTUR LIVADHI
Unë nuk jam egërsirë. Unë kudo që fluturoj mbjell bukuri, liri e paqe mbi këtë tokë. Ndërsa ti – urrejtje, dhunë e luftë…
UJK DHËMBËMADHI
Jam trim mbi trima. Dua të ma keni frikën dhe t’ju bindeni urdhërave të mia…
FLUTUR LIVADHI
Trimave të vërtetë, po. Por, të marrëve e katilëve si ti, kurrë!
UJK DHËMBËMADHI
Mos do të thuash me këtë se një ditë do të më hash?
FLUTUR LIVADHI
Unë, jo, por krimbat…
UJK DHËMBËMADHI
Ha-haa-haaa… Do të më hanë krimbat! Sa budallaqe qenke! Ku ke parë, moj ti, të hanë krimbat një burrë kaq të madh sa unë?!
FLUTUR LIVADHI
Një ditë, një ditë do të të hanë… Tashti, lamtumirë, o shpirtlig! Me kësi egërsirash si ti më vjen ndohtë të bisedoj më gjatë.
SHELG LUMI
Zonjë, pritni se do ta shtrij unë dorën dhe do t’ju qes matanë lumit.
FLUTUR LIVADHI
(Pasi kalon lumin): Felemnderit, xhaxhi.
SHELG LUMI
Na merre edhe pak liri! Ua dërgo fëmijëve të palumtur!
FLUTUR LIVADHI
Felmenderit, xhaxhi. Ata me siguri do të gëzohen shumë…
(Errësira lëshohet në skenë).
PAMJA E KATËRT
SKENA: Xhaxhi Shkrimtar me fletore e laps në dorë i jep zemër Fluturës.
XHAXHI SHKRIMTAR
Fluturo, oj Flutur! Fluturo! Sot i mbushe tri javë e katër ditë udhë deri në këtë vend pa lule. Shiko fëmijët, të gëzuar të dalin para me këngë e valle. Afrojau faqen të të puthin si puthin fëmijët më!
CUCË PALMA
Zonjë, ma jep mua një lule!
VOCRRAK SHIGJETA
Jo, mua, mua…
FLUTUR LIVADHI
Jo. Këto lule do t’i mbjellim në vendin tuaj. Këto do të lindin fëmijë. Fëmijët e tyre fëmijë… Një ditë vendi juaj do të mbushet plot lule. Atëherë do të keni lule sa të doni. Në kopësht, në livadhe… Kudo…
CUCË PALMA
Zonjë, afroju të të puth edhe njëherë në faqe! (E puth në të dyja faqet).
VOCRRAK SHIGJETA
Edhe unë, edhe unë… (Fillojnë ta puthin të gjithë me rend).
FLUTUR LIVADHI
Mjaftë më, o fëmijë të mirë! Oh, sa shumë puthje m’u bënë! Një mijë, dy mijë, tre mijë…
CUCË PALMA
Zonjë, mos na solle edhe pak liri?
FLUTUR LIVADHI
Vetëm pak liri që ma dha Shelg Lumi. Tjetrën, tha: le ta kujtojnë të madhin Skënderbe se çka u tha trimave shqiptarë: “Lirinë nuk ua solla unë. Atë e gjeta në mesin tuaj, në zemrat tuaja…”
VOCRRAK SHIGJETA
Sa bukur u paska thënë trimave! Po, tjetër?
FLUTUR LIVADHI
Edhe pak mjaltë Bletë Punëtorja, ta keni për ditë të vështira.
VOCRRAK SHIGJETA
Ju falemnnderit, zonjë, për të gjitha. Më tej do të kujdesemi të ecim vetë ballëhapur drejt ditëve të lumtura.
FLUTUR LIVADHI
Sukses, fëmijë, dhe vetëm suksese në përparimin dhe lulëzimin e atdheut!
VOCRRAK SHIGJETA
Përshëndeteni në emrin tonë Xhaxhin Shkrimtar për tregimin që shkroi në gazetë.
CUCË PALMA
Të fala edhe fëmijëve!
FLUTUR LIVADHI
Mirupafshim!
VOCRRAK SHIGJETA
Udhambarë! (Bën me dorë).
(Errësira lëshohet në skenë).
PAMJA E PESTË
SKENA: Pamje tokësore dhe qiellore: me fusha e male, lisa e livadhe…
FLUTUR LIVADHI
(Vetëmevete): Edhe pak, edhe pak, edhe pak… Hë e hë e hë… Më në fund, ja. mezi arrita në livadhin me lule.
IRIQ FERRA
(Në befasi): Duart lart! Bretkosë, lidhja duart!
FLUTUR LIVADHI
Heeej, o të marrë! Nga më çoni kështu? Unë nuk kam prishur asnjë rregull në mbretërinë tuaj!
IRIQ FERRA
Në burg, tradhtaren!
BRETKOSË KËNETA
Në burg!… Në burg!… Në burg!…
FLUTUR LIVADHI
Oh, oh… Mos ma shtrëngo dorën, se ma theve!
IRIQ FERRA
Ti ke vjedhur lule pa e pyetur Mbretin e livadheve.
FLUTUR LIVADHI
Oh, jo! Jooo… Kush ju ka thënë juve?
BRETKOSË KËNETA
Dy bretkosa në rrugën “Rrënja e Lisit” nr. 13.
FLUTUR LIVADHI
Ato e kanë bërë këtë për para…
IRIQ FERRA
Ato në aktpadi të akuzojnë edhe si revolucionare.
FLUTUR LIVADHI
Unë nuk lakohem! Këtë dua ta dini! Nuk bëhem urë… Kurrë!…
BRETKOSË KËNETA
Pusho, revolucionare! Hyrë në këtë dhomë! (Flutura hun dhe ulet në bankën e zezë).
GRERZ GJYQTARI
Dang, dang, daaang! Qetësi! Flutur Livadhi, për veprimtari armiqësore kundër shtetit tonë të “përbashkët”, dënohet me njëzetë vjet burg të rëndë!
BLETË PUNËTORJA
Jooo!
GRERZ GJYQTARI
Dang, dang, daaang! Qetësi! A do të shtoj edhe diçka e paditura?
FLUTUR LIVADHI
Liri dhe lumturi fëmijëve të palumtur!…
BLETË PUNËTORJA
Flutur Livadhi kërkojmë të mbetet e lirë!
MIMOZË FAQEKUQJA
Urraaa!… Shoqe e shokë! Mos lejoni një padrejtësi të tillë ndaj Flutur Livadhit! Kërceni mbi karrige e tryeza! Flutur Livadhi duhet të mbesë në liri! (Bëhet tollovi e shamatë. Rrëzohen karrige e tryeza).
IRIQ FERRA
Ikni, shokë, se na zunë të gjallë! Bretkosë Kënetën e vranë. Mosni, kini mëshirë!
MIMOZË FAQEKUQJA
Bletë, zgjidhja duart Flutur Livadhit!
IRIQ FERRA
Au, ma thyen këmbën!
MIMOZË FAQEKUQJA
Do të ta thyejmë edhe kokën, qen!
XHAXHI SHKRIMTAR
Përpara, o trima! Kështu fitohet liria! Kështu bëhet Revolucioni i madh i luleve. Ky revolucion nuk është shkruar në asnjë libër të historisë. Unë e gjeta rastësisht në një fletë lakre, në kopësht të lepurit…
(Errësira lëshohet në skenë).
Fund
Prishtinë, 1980
- S.
Pjesa teatrore “Revolucioni i luleve” u ble për botim në konkursin anonim të shpallur nga revista e fëmijëve “Pionieri) (1980). E cila pas vërtetimit të autorësisë me kopjen e tretë, sipas një bisede miqësore me redaktorin e revistës në redaksi, z. Vehbi Kikaj ndillte rrezik të botohej në “Pionieri”. Shkaku, se: i kishte paraparë demonstratat e studentëve në Prishtinë (1981).
Nuk ka problem, iu përgjigja. E lë nga ana ime në përgjegjësinë dhe duart tua si kryeredaktor reviste, anëtar jurie dhe shkrimtar i respektuar me përvojë për fëmijë. I keni duart e lira për fatin e kësaj pjese teatrore ta shoh dritën.
Megjithatë, poeti i madh për fëmijë Vehbi Kikaj e botoi pjesën teatrore “Revolucioni i luleve” po atë vit, pas demonstratave të studentëve (1981), në Prishtinë.
Vërtetë, guxim i madh për një shkrimtar shqiptar asaj kohe, kur intelektualët shqiptar ndiqeshin me burg këmba-këmbës duke i “djegur” si shtrigat e Mesjetës në turrën e druve, si armiq të Partisë Komuniste dhe Shtetit “përbashkët” në mes të Prishtinës…
(Nga libri me pjesë tetarore: Sorraku i Qytetit (1994), dhe Shtriga doli nga përralla (2019).
