DËSHMI PËR IMZOT MARK SOPIN

Kumtesa ime në Akademin Solemne të Rivarrimit

“Dhe kur këmbët tuaja do të jenë lodhur, ecni me zemër.” – ishte porosia e Papa Gjon Palit të Dytë, të cilën ipeshkvi i Tij, imzot Mark Sopi e dëshmonte me jetë, një ditë me diell, mu në qendër të Prishtinës, tue inagurue themelin e Katedralës, në 5 shtatorin e vjetit 2005. Këmbëzbathur e këmbëenjtur prelati shqiptar së bashku me dr. Ibrahim Rugovën, të dytë ecnin me zemër për të vënë gurin, sic e thanë , në tokën e rrënjëve arbnore krishtere në kushtim të gruas madhështore shqiptare, Nënë Tereza.

Kjo ecje, në këto troje ilirio-dardane datonte që nga Shën Pali, e do të vazhdoj me prelatët e mëdhënjë Buzukun, Budin, Bardhin, Bogdanin, Fishtën, Harapin, Prenushin, për të mbërri të Sopi, që tërë jetën e tyre punuan për “Atme e Fe”.

Tue qenë pasardhës i familjes martire dhe anëtar i Kishës martire, imzot Sopi që nga shugurimi për meshtar në Romë, në vjetin 1968, e dinte mirë se rruga e tij ishte nderimi i të parëve dhe ndjekja e gjurmës nga lashtësia.

Në rrugëtimin e tij meshtarak, takohemi në shërbimet e tij baritore në Zllakuqan, njëra ndër famullitë më të mëdha në atë kohë në Kosovë, me kontributin e jashtëzakonshëm të tij në raport me popullatën, në një mjedis heterogjen si nga pikëpamja etnike ashtu edhe fetare. Maturia, kujdesi, karakteri i fortë dhe njohuritë e thella të tij, si fetare ashtu edhe të traditës, mundësuan që ndonëse në sistemin e atëhershëm komunist, të tejkalohen pengesat në mënyrë që të ruhet substanca, si dhe shqiptarët katolikë të marrin shërbimet e kishës dhe të plotësohet jeta e tyre shpirtërore. Ai, arriti që të zgjerojë famullinë e Zllakuqanit me dy të tjera, të Klinës dhe Budisalcit. Bashkëpunimi dhe veprimi i tij me të gjithë, e në mënyrë të vecantë me familjen time në atë kohë, të rrëfyera nga axha im Gjergj Berisha dhe vet imzot Sopi, bartin në vete virtytet e larta, përkushtimin për Zotin e njerëzit.

Imzot Sopi tue qenë intelektual i mirëfilltë, nuk do të kufizohet në shkrime dhe vështrime por do të jetë aktiv dhe pjesëmarrës në ngjarjet e kohës, sidomos në zhvillimet e mëdha pas rëniesë së Murit të Berlinit, që ishte sinonimi i ndarjes së botës së lirë dhe asaj ideologjike, që në mënyrë të vecantë kishte goditur kombin shqiptar, duke e privuar nga barazia në ish shtetin jugosllav dhe duke e robëruar ideologjikisht në Shqipëri.

Imzot Sopi, si një punëtor i palodhshëm, guximtar, largpamës, kuptoj se shërbimi ndaj Zotit e Kishës përfshinte edhe cështjet shoqërore, kulturore, arsimore dhe mbi të gjitha të lirisë së njeriut, prandaj nuk pushoi, tue dhënë në Kosovë kontributin në pajtimin e gjaqeve, e menjeherë dhe pa asnjë hezitim iu përgjigj thirrjes për të rilindur nga gërmadhat kishën në Shqipëri. Në agun e lirisë, kur ideologjia komuniste kishte shkatërruar kishën dhe shkelur deri në palcë dinjitetin e njeriut duke e varfëruar moralisht, shpirtërisht e fizikisht, së bashku me meshtarë tjerë menjëherë fillon punën meshtarake me mons. Kurtin në qytetin e Durrësit e rrethinës deri në Milot. Me një karakter të fortë dhe vendosmëri cfarë e tipizonte atë, ai do të arrij veprën ungjillizuese që do të përfshinte të gjitha shtresat e popullatës dhe në të njëjtën kohë do të tregonte dhe dëshmonte aftësi të jashtëzakonshme në dialogun ndërfetar në Durrës, në mënyrë që harmonia fetare të rivendosej pas një periudhe të gjatë ateiste të imponuar nga regjimi komunist.

Si një personalitet me peshë dhe me aftësi të ndërtimit të raporteve ai do të ndikoj në jetën e qytetarëve përmes ndihmave të shumta nga vendet perendimore për të zbutur varfërinë ekstreme të asaj periudhe. Në sferën e kulturës përvec rivendosjes së dimensionit krishterë, do të vazhdoj aktivitetin e zhvilluar nga DRITA e Ferizajt në “Vegim Drite” të Durrësit.

Kjo, është edhe periudha e një bashkëpunimi me njerëz të letrave dhe kulturës në Shqipëri, dhe në të njëjtën kohë periudha e bashkëpunimit tim me imzot Sopin, në realizimin e shumë shkrimeve dhe botimeve sikurse “Baca Kolë e famullitari” (1995), “Martirë t e Karadakut” (1996) etj.

Papa Gjon Pali II, pas shërbimit katërvjecar në Durrës, do ta emëroj ipeshkëv të Kosovës, me 23 nëntor 1995. Ishte ky emërimi i parë i një ipeshkvi me origjinë vendore si dhe hapi i parë në drejtim të mëvetësisë së ipeshkvisë . Kjo ngjarje, tejkalonte dimensionin fetar ngase ndodhte pikërisht në periudhën e lëvizjes së popullit shqiptar në Kosovë për lirinë e saj si një shtet i pavarur dhe demokratik.

Atë kohë, duke qenë në dijeni të raporteve të afërta që kisha me imzot Sopin, profesor Nimon Alimusaj dhe profesor Fehmi Agani, bashkëpunëtorë të ngushtë të presidentit Rugova, më kërkuan që menjëherë të vejë kontaktet e para për të ndërtuar raportet e ipeshkvit të ri të Kosovës me dr. Rugovën. Në këtë mënyrë, unë së bashku me don Lush Sopin, në një udhëtim të mënjehershëm sekret, do të nisemi në Shqipëri, në të cilin përvec urimit dhe ndarjes së gëzimit për ipeshkvin dhe ipeshkvninë e Kosovës, do t’i përcjellë edhe urimet e presidentit Rugova duke marrë përgjigjen pozitive për një rrugëtim të përbashkët. Ajo, mbrëmje e paharruar nëntori, ishte edhe mundësia dhe privilegji im i parë për të takuar Nuncin Apostolik Ivan Dias, të cilit në emër të presidentit Rugova i shpreha falendërimet e përzemërta për Papa Gjon Palin e II-të , që kishte bekuar Kosovën duke i dhënë Kosovës ipeshkvin e vet dhe kishte hapur rrugën për organizimin e plotë të Kishës vendore si dhe falenderimi për përkrahjen e vazhdueshme të Selisë së Shenjtë për popullin e Kosovës.

Në fakt, këtë detyrë do ta kryej përgjatë gjithë jetës së imzot Sopit dhe presidentit Rugova, që përbën periudhën krenare të jetës time, dhe do ta kem fatin e bukur që pikërisht në kohën e mandatit tim si zevendësministër i jashtëm dhe përfaqësues diplomatik për Selinë e Shenjtë, të ndodhë formalizimi i dioqezës Prizren-Prishtinë.

Imzot Sopi, që nga shugurimi në Vatikan me 6 janar 1996, e udhëhoqi ipeshkvinë më përkushtim, flijim, kujdes e maturi të pashoqe deri në ndërrimin e jetës, me 11 janar 2006.

Kam pasur fatin e nderin të jem pjesë e përpjekjeve të përbashkëta të imzot Sopit e dr. Rugovës në fushë n e botimeve sikurse “Ceta e Profetëve, “Ipeshkvia e Shkup-Prizren ndër shekuj”, e shumë botime të tjera të natyrë s historike e kulturore, të jem pjesë e takimeve dhe konsultimeve me diplomatë të shteteve, Prishtinë , Beograd, Zagreb, Romë e vende të tjera, në të cilat gjithmonë njohuritë e thella, takti dhe kultura komunikuese impresiononte bashkë biseduesit tue kriju respekt dhe tue rritë mirëkuptimin se liria e shqiptarëve dhe e drejta jonë për pavarësi është në përputhje me normat ndërkombëtare.

Ky ishte qëndrim i vazhdueshëm i imzot Sopit, në përkrahjen edhe të ndërhyrjes ndërkombëtare për të ndalur invadimin ushtarak të Serbisë , si dhe kërkesat për ndërtimin e një shteti demokratik të Kosovës pas luftës, në të cilin të gjitha bashkësitë etnike e fetare do të gëzojnë të drejtat e tyre për një jetë të dinjitetshme.

Imzot Sopi punoi shumë në demaskimin e politikës antishqiptare që cështjen e Kosovës tentonin ta shtronin si cështje fetare, e që më së miri e dëshmoi në Kongresin e SHBA, duke u shprehur qartazi për pavarësinë e Kosovës dhe duke garantuar se :”shqiptarët nuk janë fundamentalist dhe as që kemi frikë nga vëllezërit tanë të besimit islam.”

Ëndrra jetësore e imzot Sopit dhe dr. Rugovës për Shenjtnoren-Katedralen e Nënës Terezë në Prishtinë dhe njohjen formale të shtetit të Kosovës u realizuan pas shkuarjes së tyre në amshim, por në kujtesën time, që isha pranë të dyve në këto ngjarje madhështore e historike, janë tregues se gurthemili i vënë nga ata, do të bëjë dritë jo vetem në jetën time, por besoj edhe shumë të tjerëve dhe gjeneratave të ardhshme.

Në këtë 15 vjetor të kujtimit, kur eshtrat e tij do të pushojnë në kishën e shenjtores tonë , që ai e kishte takuar në Romë gjatë studimeve dhe që lidhja me të ka mbetur e përhershme, deri në lumnimin e saj me 19 tetor 2003 dhe shkuarjen në amshim, e që prej së larti të ndërmjetësojnë për popullin tonë , na bëjnë ta kujtojmë imzot Mark Sopin si një personalitet unikal prej një njeriu të përkushtuar për Zotin, kombin dhe vlerat më të larta njerëzore.

Anton Berisha