Shkenca shpjegoi se pse kujtesa jonë dëmtohet me kalimin e kohës

Përgatiti: Albert Vataj

Pse i harrojmë gjërat?

Së pari, formimi i kujtimeve të reja bën që të vjetrat të zbehen dhe të zhduken. Me kalimin e kohës, kujtimet që nuk rikthehen apo përsëriten përfundimisht humbasin.

Arsyeja e dytë është ndërhyrja. Kur keni dy kujtime që janë të ngjashme me njëra-tjetrën, ato fillojnë të përplasen dhe ndërhyjnë me njëra-tjetrën derisa të humbisni gjurmët e njërës prej tyre. Ai që mbani mend më shumë do të bëjë që tjetri të zbehet.

Arsyeja e tretë është mungesa e gjumit.  Nëse nuk flini mjaft mirë, nuk do t’i jepni trurit tuaj kohë të mjaftueshme për të përpunuar dhe ruajtur kujtimet.  Një gjumë cilësor gjatë natës është i rëndësishëm për ruajtjen e kujtesës, sepse faza e pushimit është një kohë e përkryer që truri juaj të përpunojë kujtimet.

 Harresa ndodh edhe kur kujtesa juaj nuk arrin në qendrën e kujtesës afatgjatë, duke e detyruar atë të zbehet brenda një kohe të shkurtër.  Ndonjëherë ne harrojmë gjëra sepse duam, të tilla si kujtimet e dhimbshme të përvojave traumatike dhe ngjarjet shqetësuese.

Kjo quhet harresa e motivuar sepse po e shtyni trurin tuaj t’i harrojë këto ngjarje duke u përpjekur t’i zëvendësoni me kujtime më të këndshme. Arsyet shtesë për të harruar përfshijnë, konsumimin e alkoolit, stresin dhe përdorimin e disa medikamenteve të tilla si ilaqet kundër depresionit dhe qetësuesit.  Në përgjithësi, edhe pse truri juaj mund të ruajë një sasi të madhe informacioni, harresa mbetet një mekanizëm i lindur që është i ngulitur thellë në biologjinë tonë.

Gjithashtu, harresa nuk është thjesht një defekt i trurit, por një mekanizëm i nevojshëm për funksionimin optimal të tij. Studiuesit argumentojnë se truri ka një kapacitet të kufizuar për ruajtjen e informacionit dhe, për këtë arsye, është i detyruar të përzgjedhë dhe të ruajë ato kujtime që janë më të rëndësishme për mbijetesën dhe mirëqenien tonë. Për shembull, harresa e informacionit të pavlefshëm lejon përqendrimin në detyrat e reja dhe përshtatjen ndaj rrethanave të ndryshueshme.

Në një epokë ku informacioni është i pafund dhe bombardimi informativ është konstant, neuroplasticiteti—ose aftësia e trurit për të ndryshuar dhe adaptuar rrjetet e tij neuronale—luan një rol kyç. Kujtimet që nuk përdoren humbasin për të bërë vend për formimin e lidhjeve të reja, çka ndihmon në aftësinë tonë për të mësuar dhe përshtatur.

Shkencëtarët gjithashtu sugjerojnë se harresa ka një ndikim pozitiv në shëndetin emocional dhe psikologjik. Ajo na ndihmon të lirohemi nga ndjenjat e ankthit dhe dhimbjes së përhershme, duke kontribuar në ndërtimin e një pikëpamjeje më optimiste për të ardhmen. Harresa e motivuar, për shembull, është një mburojë natyrore ndaj ngarkesave emocionale.

Në botën e sotme, ku teknologjia mund të ndihmojë në ruajtjen e informacionit përmes mjeteve si cloud dhe aplikacionet e kujtesës, disa studiues shqetësohen se mbështetja në këto mjete mund të dobësojë aftësinë e trurit për të përpunuar dhe ruajtur kujtime. Ndaj, është me rëndësi të gjendet një balancë mes përdorimit të teknologjisë dhe stimulimit të trurit për të ruajtur dhe rikujtuar informacionin në mënyrë natyrore.

Ndërsa harresa mund të duket si një kufizim, ajo është në fakt një pjesë e domosdoshme e mekanizmit të kujtesës sonë, duke na ndihmuar të organizojmë informacionin, të përpunojmë emocionet dhe të përqendrohemi në atë që është thelbësore për jetën tonë. Kujtesa nuk është thjesht një arkiv, por një proces dinamik që pasqyron natyrën fleksibël dhe të jashtëzakonshme të trurit njerëzor.