PSE DUHET ATDHEU

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

Shpesh mendimi im humbet në kufijtë e misterit të madh, duke kërkuar përgjigje për atë forcë të pashpjegueshme që na lidh me atdheun si një nyjë e shenjtë, e paprekshme nga koha dhe harresa. Çfarë është vallë kjo dashuri, e thellë dhe e pangjashme, që i tejkalon të gjitha ndjenjat e tjera, duke na bërë të gatshëm të flijojmë çdo gjë – madje edhe vetë jetën?

Është një ndjenjë që nuk njeh kufij, që buron nga thellësitë e shpirtit dhe shtrihet përtej asaj që zemra mund të përmbajë. Është një dashuri që ngjitet mbi çdo tjetër, një flakë që nuk shuhet as në erë, as në furtunë. Si një dritë hyjnore, ajo ndriçon rrugën e sakrificës, duke na lartësuar mbi vetveten. Ajo është nyja e përjetësisë, që lidh njerëzit me tokën, historinë me të ardhmen, dhe dashurinë me pavdekësinë.

Thuhet se dashuria arrin kulmin e saj kur dikush jep jetën për të, por për atdheun kërkohet diçka më e madhe, diçka më e thellë: jo vetëm flijimi i jetës, por edhe dorëzimi i vetë dashurisë – asaj thelbi të pastër që na bën njerëzorë. Për atdheun, sakrifica nuk mjafton të jetë vetëm fizike; ajo është një përkushtim i përhershëm, që buron nga thellësitë e shpirtit.

Është një thirrje që nuk hesht, një zë që jehon përtej kohës dhe hapësirës, duke na ftuar të japim gjithçka që jemi, gjithçka që kemi. Për atdheun, dashuria është më shumë se ndjenjë – është betim, është mision. Ajo na lidh me tokën tonë, me historinë, dhe me brezat që vijnë, duke na kujtuar se flijimi për të nuk është fundi, por fillimi i përjetësisë së saj.

Ajo dashuri është si një lumë i fshehur thellë nën dhe, që rrjedh pa u ndalur përmes çdo damari, duke bartur me vete kujtimet e largëta të brezave, dhimbjet e pashlyera të së kaluarës dhe dritën e shpresës për të ardhmen. Është një këngë e padukshme, një melodi e pashkruar që pulson brenda nesh, një jehonë e së shkuarës që ende gjallëron në zemrat tona, duke na thirrur: Qëndroni, luftoni, dashuroni.

Për atdheun, sakrifica merr peshën e përjetësisë, një kuptim që shkon përtej vetvetes. Sepse në atdhe gjendet gjithçka që jemi – rrënjët që na mbajnë të fortë, toka që na mban gjallë, dhe thelbi ynë i pavdekshëm. Është aty ku shpirti ynë gjen prehje, aty ku çdo dhimbje bëhet forcë dhe çdo humbje kthehet në lavdi. Për atdheun, dashuria nuk është thjesht ndjenjë, por fryma që na mban të gjallë ndër shekuj.

Misteri i kësaj lidhjeje na mbështjell si një melodi e përjetshme që kumbon në thellësitë e shpirtit, një jehonë që nuk shuhet kurrë. Çfarë burimi i fshehtë e ushqen këtë dashuri të pashkëputshme, që i ngjan një druri të lashtë, me rrënjë të futura thellë në dheun e historisë? Çfarë force e padukshme e mban këtë pemë të dashurisë të gjallë, të qëndrueshme, përkundër stuhive të kohës?

Ku janë fshehur fijet e saj të mistershme, ato fije që na lidhin fort pas kësaj toke, që ndonjëherë na flet vetëm me heshtjen e saj të rëndë? Është si një zë i pa dëgjuar, që flet përmes erës që fryn mbi malet e larta, përmes ujërave që rrjedhin nëpër lumenj të lashtë, përmes dheut që mban kujtimet e mijëra brezave. Është një nyjë që koha s’mund ta zgjidhë, një lidhje që zemra e njeh, edhe kur fjala nuk mund ta përshkruajë.

Është kjo tokë që na thërret me një zë të heshtur, që na kërkon, edhe kur duket sikur na harron. Është ajo që na jep forcën të lëmë gjithçka pas, të ecim përpara drejt flijimit, si udhëtarët që ndjekin dritën e një pishtari në errësirën e pafund të natës.

Në heshtjen e saj, kuptojmë zhurmën e luftërave të pambarimta, aty ku gjaku rrjedh si një lumë i trazuar, që nuk gjen kurrë prehje. Aty ku kufijtë e jetës thyhen dhe bota rrëzohet mbi vetveten, kjo dashuri për atdheun mbetet e paprekur, një flakë e pavdekshme që ndriçon errësirën.

Është më shumë se një ndjenjë – është forca e qëndresës, lavdia e sakrificës, drita që ngrihet mbi gjithçka tjetër. Dashuria për atdheun është një pishtar që nuk shuhet kurrë, një betim i përjetshëm i lidhur me rrënjët e tokës dhe gjakun e historisë. Në të, gjejmë fuqinë të jetojmë, të luftojmë dhe të mbijetojmë, pavarësisht çdo stuhie që mund të vijë.

Nuk është thjesht një ndjenjë, por një pishtar që ndriçon rrugëtimin e historisë, një dritë e pashuar që udhëheq brezat. Është zëri i një thirrjeje të thellë që kumbon përjetësisht në zemrat tona, duke na kujtuar rrënjët tona dhe tokën që na ka dhënë frymë. Është krenari e lartë dhe dhimbje e thellë, flijim që sfidon kohën dhe rilindje që triumfon mbi harresën.

Në humnerën ku duket sikur njerëzimi zhytet në harresë, kjo dashuri qëndron si një dëshmi e përjetshme, një premtim i shenjtë që toka e të parëve tanë nuk do të harrohet kurrë. Pishtari i saj nuk shuhet, sepse ai bart me vete shpirtin tonë, kujtesën e historisë dhe thelbin e përjetësisë. Është drita që ndriçon rrugën e një populli, forca që e mban të bashkuar, dhe fryma që jeton ndër breza si një flakë e pavdekshme.

A thua është toka, e lagur me gjakun e bijve të saj, që mban të gjallë këtë dashuri të shenjtë, si një kujtesë e gdhendur në dhe? Apo janë malet e larta, këto roje të heshtura të përjetësisë, që mbajnë mbi supe peshën e rëndë të kujtimeve, duke ruajtur zërat, betimet dhe shpresat e të shkuarës?

Ndoshta është melodia e këngëve të vjetra, ato tinguj që rrjedhin nga zemra e popullit tonë, si një rrymë e pashuar që përshkon shekujt. Ose ndoshta janë fjalët e gjuhës sonë, të gdhendura në frymën e kombit, që kurrë nuk shterojnë, si një burim i pashtershëm që ushqen shpirtin e tokës sonë.

Është një lidhje e fshehtë që askush s’mund ta prekë, por që pulson në çdo rrahje zemre, në çdo frymë që marrim. Është toka, malet, këngët dhe gjuha jonë – të gjitha së bashku, duke mbajtur të gjallë një dashuri që nuk shuhet kurrë, një dashuri që rrjedh nga rrënjët tona dhe qëndron e palëkundur përjetësisht.

Çfarë është ajo forcë e fshehtë që na lidh si nyjë e pandashme, që na mban të bashkuar edhe kur çdo gjë tjetër na largohet? Është një mister që nuk mund ta prekësh me dorë, por e ndjen në çdo frymë, si një melodi e heshtur që pulson në thellësitë e shpirtit.

Është një plagë e përhershme, e hapur dhe që dhemb pa pushim, por njëkohësisht një kurorë lavdie që shkëlqen mbi ne, duke na bërë të ngrihemi mbi dhimbjen dhe kufijtë e njerëzores.

Është fryma që nuk shuhet, zëri që na thërret për të qëndruar, për të luftuar dhe për të dashur me gjithë qenien tonë. Është kujtesa e dheut, jehona e të kaluarës dhe premtimi i të ardhmes – një forcë që na lartëson dhe na mban të përjetshëm.

Është fryma jonë, e skalitur thellë në trungjet e rrënjëve që përqafojnë dheun e shenjtë,
e derdhur si argjend i gjallë në valët që këndojnë rrëfenja në lumenjtë tanë të pavdekshëm.
Është zëri i pyjeve të lashta, një pëshpëritje e përhershme që i flet qiellit dhe tokës,
një melodi e fshehtë që ndien vetëm ai që e ka zemrën të lidhur me vendlindjen.

Është ajo zjarrmi që djeg qetësisht në thellësi të kraharorit të historisë sonë, një flakë e gjallë që ndriçon errësirat e kohës, duke mbajtur të bashkuar rrëfimet e brezave. Një dritë që nuk shuhet kurrë, një pëshpëritje e pambaruar që endet si një melodi e lashtë mes dallgëve të shekujve, duke i thirrur bijtë dhe bijat të kthehen drejt rrënjëve të tyre.

Është përjetësia jonë, lidhja e pazgjidhshme që na mban të fortë, edhe kur erërat e jetës na shtyjnë drejt horizonteve të panjohura. Një tokë që nuk harron kurrë, që na ruan kujtimet dhe gjurmët, edhe kur shtegtimet tona largohen nga rrugët e saj. Është si një përqafim që nuk mbaron kurrë, që na thërret me zërin e dhembshurisë, edhe kur largësia dhe koha na bëjnë të harrojmë.

Ne jemi bijtë dhe bijat e saj, të një toke që flet me zërin e rrënjëve, që na pret dhe na mbart, duke na ofruar ngrohtësinë e përjetshme. Është toka që na ngjiz në kujtesën e saj të përjetshme, që nuk na braktis, edhe kur ne e braktisim atë. Një tokë që na frymëzon të jetojmë dhe të mbajmë gjallë atë flakë, atë kujtesë dhe atë përjetësi që na lidh përtej çdo kohe dhe hapësire.

Për këtë dashuri, njerëzit ofrojnë gjithçka që janë dhe çfarë kanë – jetën e tyre, të shenjtëruar si një flijim në altar të përjetësisë, ëndrrat e tyre, të shpërndara si petale që fluturojnë në ritmin e erës, dhe çdo shpresë të vogël që ndriçon zemrat, si një yll që udhëheq humbësit në errësirë.

Është një dashuri që nuk shuhet kurrë, që ndez luftëra e kryengritje si flakët e një zjarri të pashuar; një forcë që sfidon çdo kufi, që çan malet e larta dhe hap qiellin me thirrjen e saj, një jehonë që nuk pushon së kumbuar përtej shekujve.

Për të, lumenjtë e lotëve derdhen pafund, të pastër si kristali por të hidhur si kujtesa e një kohe të plagosur. Janë loti që lajnë plagët e së kaluarës, që mbushin shpirtrat me dhimbjen e humbjes dhe fuqinë e shpresës, ndërsa kjo dashuri mbetet gjithmonë si një fener në errësirë, duke ndriçuar rrugën e brezave që vijnë.

Këta lot janë peshë e dhembjes së mijëra zemrave, një rrjedhë e pafund që shpërthen nga shpirtra të thyer. Toka i përqafon si një nënë që mban në gjirin e saj dëshmitë e një bote të përskuqur nga vuajtjet, duke ruajtur çdo pikë si amanet të shenjtë.

Nën këtë dashuri të pakufishme, qytetërimet lëkunden si valët që prekin butësisht brigjet, për t’u përballur më pas me fuqinë e baticave të egra. Shemben në pluhur e heshtje, duke u dorëzuar përkohësisht, por prej atij pluhuri dhe hiri, ngrihen përsëri si feniksi që rikrijon vetveten nga flakët e sakrificës, duke i dhënë jetë shpresës së pafund.

Është një dashuri që mban mbi supe peshën e rëndë të historisë, që ushqen ëndrra të reja edhe mbi hirin e shpresave të djegura nga koha. Një fuqi e pathyeshme, që nuk dorëzohet kurrë, por me rrënjët e saj në dhembje, thur jetë të reja dhe shpresa të ndritshme. Para saj, bota përkulet, duke pranuar madhështinë e saj të pavdekshme, një fuqi që sfidon dhe triumfon mbi kohën, duke mbetur përjetësisht një dritë e pamposhtur.

Kjo dashuri është zemra e pambaruar e historisë, që rreh me ritmin e përjetësisë, si fryma e parë e jetës dhe e fundit që largohet. Një melodi që sfidon kalimin e kohës, duke mbetur e gjallë ndër shekuj, si një kujtesë e skalitur në shpirtin e botës, që nuk tretet kurrë në harresën e stuhive.

Edhe kur gjithçka tjetër humbet formën e saj dhe shndërrohet në pluhur të shpërndarë nga erërat e pamëshirshme, kjo dashuri mbijeton, e fortë si shkëmbi përballë dallgëve. Është një flakë e pashuar që nuk e njeh shuarjen, një këngë e pafund që refuzon heshtjen, duke jehuar me krenari përtej heshtjes së kohëve të shkuara.

Është zemra e përjetshme e një bote që rritet dhe bie, që ndryshon e shpërthen, por që kurrë nuk e harron këtë dashuri – burimin e saj të vërtetë. Ajo është frymëzim dhe kujtesë, zjarri që ndriçon në errësirë dhe kënga që zgjon të fjeturit, duke mbajtur gjallë gjithçka që do të ishte harruar

Në thellësitë e saj, si në një humnerë të shenjtë, qëndron gurthemeli i shpresës, një shkëmb i pathyeshëm që mban mbi supe peshën e rëndë të shekujve. Ai është amaneti i shtrenjtë i brezave që kanë kaluar, një flakë e shenjtë që nuk shuhet kurrë, një dritë e përhershme që ndriçon rrugët e të ardhurve, duke u dhënë guximin për të ëndërruar dhe përqafuar të ardhmen.

Kjo dashuri shkon përtej ndjenjave të thjeshta; është një thesar i skalitur thellë në shpirtin e një kombi, një vepër arti e përjetësisë që bashkon zemrat dhe shpirtrat përtej kohëve. Ajo shtrihet si një urë e artë që lidh të kaluarën me të ardhmen, një urë që nuk shembet as nga stuhitë më të forta, duke mbajtur gjallë rrahjet e zemrës së historisë.

Është frymëzim për të ecur përpara, një trashëgimi që nuk zbehet nga koha, por që rri si një yll i ndritshëm në qiellin e pafundësisë. Një dritë udhërrëfyese që i kujton çdo brezi se dashuria për atë që është e jona, për atë që është e përbashkët, është forca që i mban të pandara zinxhirët e kujtesës dhe shpresës.

Është më shumë se një ndjesi; është një betim i fshehtë, një premtim që hesht por nuk thyhet kurrë, një lidhje që sfidon kalimin e kohës dhe triumfon mbi hijen e vdekjes. Është një flakë që digjet pa u shuar, një dritë e shenjtë që ndriçon edhe në errësirat më të thella. Për këtë dashuri, toka e larë me gjak shndërrohet në tokë të shenjtë, një altar ku historia dhe shpirti i kombit bashkohen në harmoni të përjetshme.

Njerëzit, pavarësisht plagëve dhe dhimbjeve që bartin, qëndrojnë krenarë, si monumente të gjalla të shpirtit të pathyeshëm, dëshmi e pavdekshme e një fuqie që buron nga zemra e sakrificës dhe forca e besimit. Kjo dashuri, e lindur në skëterrën e vuajtjeve dhe e ngjizur në krenarinë e identitetit, është fryma jonë e përjetshme, gjaku që rrjedh në venat tona dhe na mban gjallë përtej çdo sfide.

Ajo është zëri që na thërret nëpër shekuj, melodia që përcjell historinë tonë, dhe ajri që mbush mushkëritë tona me shpresë. Është kjo dashuri që na bën të pavdekshëm, një prani e paprekshme, e përjetshme, që jeton në çdo zemër që rreh për lirinë dhe të vërtetën.

Kudo që ndodhem, në çdo qoshe të botës ku më çojnë hapat e fatit, një dëshirë e pashuar më ndjek si një hije që nuk ndahet kurrë – të rikthehem në tokën time. Është një zë i heshtur, por i fuqishëm, që më thërret nga thellësitë e shpirtit, një jehonë që përhapet në çdo damar të qenies sime.

Është një mall i ëmbël dhe i dhembshëm, një fllad i largët që përkëdhel kujtimet e një vendi që më rri gjithmonë në zemër. Ky mall nuk hesht kurrë; ai më ngre në dritën e agimeve dhe më ruan zgjuar mes ëndrrave të errëta të natës. Është si një flakë që nuk shteron, një thirrje që buçet si zemra e tokës time, e cila më ngushëllon dhe më ngacmon njëkohësisht.

Kudo që shkoj, çdo peizazh që shoh, më sjell një kujtim të atij vendi që e quaj shtëpi. Fushat e huaja ma kujtojnë barin e blertë të lëndinave të mia, malet e largëta më flasin për majat krenare që qëndrojnë si rojtarë mbi tokën time. Është një dashuri e rrënjosur thellë, që as koha, as distanca nuk mund ta shkulë.

Dëshira për t’u kthyer nuk është thjesht një ndjenjë; është një pjesë e imja, një urë mes asaj që jam dhe asaj që më ka bërë. Është një thirrje e përjetshme që më drejton, një puls që më lidh përjetësisht me vendin tim, ku çdo gur, çdo fllad dhe çdo kujtim më pret si një mik i vjetër.

Në ato pak ëndrra që zbresin butësisht mbi mendjen time, shfaqet si një mister i ndritur vendi ku kam parë dritën e parë, ku fryma e jetës është marrë me bekimin e natyrës dhe çdo kujtim është skalitur në gurë, tokë dhe yje. Është një tablo e gjallë që merr jetë brenda zemrës, një botë e përhershme që nuk zbehet kurrë.

Atje, në çdo hap të asaj toke, është mbjellë historia e kombit tim, çdo copëz dhe frymë që kam ndarë me fëmijërinë. Aroma e barit të njomë dhe lulëzimi i pranverës më ftojnë të kthehem në atë kohë të pafajësisë, ku gjithçka kishte një thjeshtësi hyjnore. Fryma e erërave të dikurshme, e mbushur me tinguj të gëzimit, më përkëdhel në ëndrra si një melodi që nuk harrohet.

Qielli mbi atë vend është një kupë blu e shenjtë, që ende ruan shikimet e mia të para, ndërsa toka është si një letër e gjelbër ku çdo hap i imi ka lënë një fjalë të pashkruar. Atje, çdo rrugë, çdo degë e pemës, më njeh dhe më përshëndet si një mik i përjetshëm.

Ky vend nuk është thjesht kujtim; është një kështjellë e pavdekshme, e ndërtuar nga copëzat e zemrës sime. Ai jeton në çdo frymëmarrje, në çdo shikim drejt së shkuarës dhe është gjithnjë i gatshëm të më përqafojë me të njëjtën ngrohtësi si atëherë, kur bota ishte e re dhe unë isha thjesht një fëmijë që ëndërronte në prehrin e saj.

Sa herë që kjo ndjenjë më pushton si një dallgë e heshtur, pyes veten në thellësi të shpirtit: përse atdheu më duket si vetë ajri që mbush mushkëritë e mia? Si një frymë hyjnore që më ngjall çdo ditë, më mban të gjallë dhe më fal forcën për të përballuar çdo stuhi. Pse më duket sikur toka e tij është streha e vetme ku shpirti im mund të lulëzojë, një vend ku çdo hap mbart kuptim dhe çdo frymë përmban jetë të vërtetë?

Aty, në tokën ku rrënjët e mia janë ngulur thellë, gjithçka gjen një rend të pashprehur. Çdo gur, çdo fllad, çdo erë mbart një copëz të qenies sime, një kujtim që më thërret me një zë të butë e të përjetshëm. Jashtë atij vendi, bota më duket si një hapësirë e pafund, e madhe por e zbrazët, një horizont pa përqafimin ngushëllues të maleve të mia, pa përkëdheljen e tokës sime të dashur.

Atdheu nuk është thjesht një vend; është shpirti im i shtrirë mbi barin e njomë dhe qiellin e hapur, është foleja ku zemra ime gjen paqen që kërkon, qetësinë që asnjë vend tjetër nuk mund t’ia japë. Dhe sa herë largohem, e ndjej mungesën e tij si një boshllëk që asgjë tjetër nuk mund ta mbushë. Vetëm aty, ku rrënjët e mia janë ngjitur me tokën, unë mund të jetoj me të vërtetë, i plotë dhe në harmoni me gjithçka që më rrethon.

Për vite të gjata, shqiptarët mbajtën mbi supe peshën e robërisë, duke e pranuar burgun si një sakrificë të shenjtë për lirinë e tokës së tyre. Me një shpirt që nuk u thye kurrë, ata qëndruan si shkëmbinj përballë stuhive të huaja, duke refuzuar thundrën e huaj dhe zinxhirët e robërisë që përpiqeshin t’i mbanin të lidhur.

Ata kurrë nuk e lejuan zemrën të mposhtej, as shpresën të venitej, sepse dashuria për atdheun ishte flakë e gjallë në gjakun e tyre. Çdo gur, çdo lule e trojeve të tyre mbante një histori, një amanet të shenjtë, dhe ata luftuan që kjo tokë, kjo parajsë e tyre, të ruante bukurinë dhe dinjitetin që meritonte.

Në çdo hap, ata u përballën me plagë dhe dhimbje, por asnjëherë nuk lejuan që ëndrra e lirisë të fikej. Atdheu, toka e larë me gjak dhe lot, ishte altar i dashurisë së tyre të pashuar, një vend që nuk mund të prekej nga padrejtësia, sepse për shqiptarët, liria ishte më e çmuar se vetë jeta.

Kështu, me shpirt të pathyeshëm dhe zemër të zjarrtë, ata shkruan një epope të pavdekshme, ku çdo sakrificë dhe çdo plagë ishte një hap drejt përjetësisë, drejt ëndrrës së madhe për një tokë të lirë dhe të shenjtë, që do të qëndrojë e paprekshme përgjithmonë.

Sa herë që kaloj atë vijë të padukshme, kufirin që ndan tokën time nga pjesa tjetër e botës, një boshllëk i thellë më kaplon, një zbrazëti që ngrihet si një hon i pafund, duke më përpirë nga brenda. Shpirti më shndërrohet në një shpellë të errët dhe të ftohtë, ku nuk dëgjohet gjë tjetër veçse jehona e mungesës së atdheut, një tingull i dhembshëm që përplaset pa pushim në muret e qenies sime.

Gjaku në damarët e mi duket sikur ngadalëson ritmin, një ndalesë e çuditshme që duket sikur ka harruar burimin e vet—zemrën që dikur rrihte vetëm për atë tokë. Fryma ime bëhet e rëndë, si të ishte ngarkuar me gjithë dhembjen e largësisë, ndërsa çdo hap larg tokës sime ndihet si një humbje, një plagë që nuk shërohet kurrë.

Ajo tokë, e rrënjosur thellë në qenien time, është më shumë se dheu që më mban mbi të—është zemra ime, shpirti im, i vetmi vend ku unë jam plotësisht unë. Dhe sa herë që largohem prej saj, një pjesë e imja mbetet pas, duke më ftuar me një zë të butë por të pandalshëm që të kthehem, të rikthehem atje ku çdo frymëmarrje ka kuptim dhe çdo hap ka një ritëm të shenjtë.

Pa reshtur krahasoj, kërkoj ngjashmëri mes tokës së panjohur dhe atdheut tim, sikur të mund të gjej në këtë botë një pasqyrim të dheut tim të dashur. Por sa më shumë kërkoj, aq më thellë ndjej boshllëkun që mbetet pas, një zbrazëti që asnjë vend tjetër nuk mund ta mbushë. Atdheu im nuk është thjesht një copëz toke—ai është vetë fryma ime, pulsi i zemrës që më jep jetë.

Çdo mal i lartë që takoj më kujton hijeshinë e kreshtave të vendit tim, por asnjë nuk ngrihet me të njëjtën krenari. Çdo luginë që përqafoj me sytë, më kujton butësinë e fushave të mia, por kurrë nuk bart atë ngrohtësi që mbush shpirtin tim. Çdo rrugë e re që shkel më ngjan e huaj, sepse zemra ime kërkon ato shtigje të njohura ku hapat e mi janë gdhendur në përjetësi.

Dheu im është më shumë se dhe; ai është histori, është gjak dhe frymë e gjallë që jeton brenda meje. Ai është i papërsëritshëm, një melodi që nuk mund të këndohet dy herë njësoj, një pjesë e qenies sime që nuk mund të zëvendësohet. Dhe vetëm aty, në atë tokë të shenjtë, shpirti im gjen prehjen që kërkon, një qetësi që nuk mund të gjendet askund tjetër në këtë botë.

Atdheun e duam të gjithë, ashtu siç është – të zhveshur nga çdo përkryerje, por të veshur me madhështinë e shpirtit që na bashkon. Në pasuri a në varfëri, në qetësinë e lirisë a në zinxhirët e robërisë, ai mbetet strehë e shpirtit, një vend ku zemra rreh ndryshe, më fuqishëm, më gjallërisht.

Në dimrin e ftohtë, ai është zjarri që më ngroh. Nën diellin përvëlues të verës, është hija e freskët që më jep jetë. Ai është një copëz e shpirtit tim, një melodi që nuk ndalet kurrë së kënduari në zemrën time, një ngjyrë që nuk shuhet kurrë në horizontin e kujtimeve të mia.

Kudo që shkoj, çfarëdo bukurie që shoh, atdheu mbetet i pazëvendësueshëm. Ai është themeli i qenies sime, rrënja që më lidh me gjithçka që jam dhe gjithçka që kam dashur ndonjëherë. As pasuritë e botës, as mrekullitë e largëta nuk mund të fshijnë nga shpirti im atë vend të dashur që më rri gjithmonë pranë, në çdo hap dhe në çdo frymë.

Pasuria mund ta veshë një vend me shkëlqimin e arit, ta zbukurojë me dritat e rrugëve të gjera dhe fabrikave që gumëzhijnë me jetë. Por mua më mjafton atdheu im, ashtu siç është – i thjeshtë, i përulur, i zhveshur nga zbukurimet e botës. Ai nuk ka nevojë për fasada të stolisura, sepse bukuria e tij rri e fshehur në çdo pëllëmbë të tokës, në çdo fllad që përkëdhel malet dhe luginat e tij.

Atdheu im ka një magji të padukshme, një thesar që nuk shkëlqen si ari, por që ndriçon shpirtin tim. Është ajo ndjenjë e papërshkrueshme që më mbush zemrën kur dëgjoj cicërimën e zogjve mbi pemët e larta, kur ndjej aromën e tokës pas një shiu pranveror, kur shoh diellin të perëndojë mbi fushat e blerta.

Rrugët e tij, edhe kur të ngushta e të thjeshta, mbajnë historinë dhe hapat e brezave që i dhanë jetë kësaj toke. Fabrikat mund të mungojnë, por në vend të tyre ka një paqe që nuk blihet, një lidhje me tokën dhe qiellin që s’mund ta gjesh askund tjetër. Atdheu im është më shumë se pamjet e tij—ai është një frymë që jeton në çdo kujtim timin, një bukuri e përjetshme që vetëm unë e shoh dhe e ndjej me zemër.

Është aroma e tokës së lagur pas një shiu të butë, si një psherëtimë e dheut që ngrihet drejt qiellit, duke më ftuar të ndiej jetën e tij. Është zhurma e erës që vallëzon mbi majat e maleve, një melodi e krijuar nga vetë natyra, e përzier me tingujt e këngëve të lashta që burojnë nga thellësitë e shpirtit të tij.

Është qetësia e fshatrave të humbura mes luginave, ku koha duket se ka ndalur, dhe jehona e qyteteve, ku çdo gur, çdo rrugë mban gjurmët e historisë time. Çdo tingull, çdo pamje, çdo fllad që vjen nga kjo tokë, flet me gjuhën e zemrës sime, duke më kujtuar se kjo është pasuria më e madhe që mund të kem.

Kjo është një pasuri që nuk matet me ar, sepse nuk mund të blihet, nuk mund të peshohet. Është dashuria—një dashuri e pastër për këtë tokë që është gjithçka për mua. Një tokë që më mban rrënjët, që ushqen shpirtin tim dhe që më kujton se lumturia e vërtetë qëndron në lidhjen e paprekshme mes njeriut dhe vendit të tij.

Kur jam larg, një këngë e vetme, një notë e thjeshtë që përmend vendin tim, depërton thellë në shpirtin tim si një valë e butë, por e fuqishme, që më drithëron qenien. Një fjalë e vetme, e nxjerrë nga buzët e dikujt, mbart peshën e gjithë kujtimeve të mia dhe më përlot sytë, si një shi që vjen papritur mbi një zemër të mbushur me mall.

Lotët rrjedhin pa u ndalur, një rrëfim i heshtur i dhembjes dhe dashurisë që më lidh me tokën time. Edhe pse e di se kjo tokë e huaj është vetëm një strehë e përkohshme, dhe kthimi është një premtim që më ndriçon horizontin, çdo tingull që më rikthen kujtimet më zgjon një mall të pashpjegueshëm.

Është një ndjenjë që përshkon çdo qelizë të trupit tim, një zjarr që nuk shuhet kurrë, një dashuri që sfidon distancën dhe kohën. Atdheu është i pranishëm në çdo fjalë që dëgjoj, në çdo këngë që këndohet, dhe kjo lidhje është aq e thellë sa edhe këtu, larg tij, unë ndiej se zemra ime rreh vetëm për atë tokë, vetëm për atë jetë që më pret me krahë hapur.

Poetët, oh, poetët, lindin për të shkrirë në vargje atë që zemrat e zakonshme vetëm e ndiejnë në heshtje, pa gjetur fjalë për ta thënë. Ata janë shpirtra që ndjejnë më thellë, që e shohin dashurinë për atdheun jo si një ndjenjë të zakonshme, por si një flakë të përjetshme që digjet brenda tyre, duke ndriçuar çdo cep të qenies së tyre.

Ata e ndjejnë këtë dashuri ndryshe, si një përqafim të tokës me qiellin, si një frymë që mbush ajrin dhe ulet butësisht mbi çdo gjeth, çdo gur, çdo pëllëmbë të atdheut të tyre. Për ta, dashuria për këtë tokë nuk është thjesht një lidhje fizike, por një melodi që i ndjek në çdo hap, një këngë e heshtur që kumbon brenda shpirtit.

Ata e gjejnë këtë dashuri në zhurmën e lumit, në erën që fryn mbi fusha, në cicërimën e një zogu mbi degën e një peme të thjeshtë. Atdheu për poetët nuk është thjesht vendlindje—është vetë fryma e tyre, ajo që i mban gjallë, ajo që i frymëzon për të ndarë me botën atë zjarr të pavdekshëm që vetëm ata dinë ta përshkruajnë. Në çdo varg të tyre, atdheu merr jetë, bëhet i përjetshëm, i përkryer.

Poetët janë shikuesit e heshtur të botës, ata që shohin përtej syve tanë, që ndjejnë përtej thellësisë së zakonshme dhe e shndërrojnë mallin në vargje që ndriçojnë shpirtin. Ata e kthejnë dhimbjen në këngë që përflak zemrat dhe dashurinë në një pavdekësi që s’resht së jetuari, duke e mbushur botën me magjinë e fjalëve të tyre.

Për ta, atdheu nuk është thjesht një copëz toke—është një ndjenjë e gjallë, një ritëm i përjetshëm që rreh në çdo pulsim të zemrës së tyre. Ai është fryma që mbush mushkëritë e tyre, një melodi që kumbon në çdo frymëmarrje. Në çdo varg që shkruajnë, atdheu merr trajtë, bëhet i dukshëm, një strehë e përjetshme ku dashuria dhe kujtimi jetojnë krah për krah.

Ata ndjejnë më thellë se të gjithë, sepse janë lidhur me tokën, qiellin dhe çdo pëllëmbë të atdheut të tyre. Në zemrat e poetëve, atdheu është një lumë që rrjedh pa pushim, një flakë që nuk shuhet kurrë, një frymëzim që s’mund të mposhtet nga koha. Dhe përmes tyre, ai jeton përgjithmonë, i gjallë, i pavdekshëm.

Sa bukur këndonte Çajupi, kur me fjalë të thjeshta, por të mbushura me thellësi, na rikujtonte të vërtetën e përjetshme:
Mëmëdhe quhetë toka
ku më ka rënurë koka,
ku kam dashur mëm’e atë,
ku më njeh dhe gur’ i thatë
ku kam pasurë shtëpinë,
ku kam njohur perëndinë,
stërgjyshët ku kanë qënë
dhe varret q’i kanë vënë…,

Ah, sa e vërtetë është kjo! Sepse, sado larg të na shpien hapat, atdheun e mbajmë gjithnjë me vete, si një mantel të padukshëm, të ngjitur pas shpirtit tonë. Ai nuk është thjesht një kujtim, por pjesë e qenies sonë, një lëkurë e pazgjidhshme nga trupi, një frymë që nuk ndahet nga jeta jonë.

Në çdo cep të botës, atdheu rreh brenda nesh si një zemër e dytë, një ndjesi e ngrohtë që nuk na lë kurrë vetëm. Është ai guri i thatë i Çajupit, ai qiell që mban hapat tanë, ai dhe që ushqen rrënjët tona. Dhe sado larg të jemi, ai qëndron gjithmonë pranë, i pazëshëm, i pavdekshëm, si dashuria që ndjejmë për të.

Sa herë që kthehem në tokën time, një qetësi hyjnore më përfshin, si një përqafim i padukshëm nga vetë shpirti i dheut. Hapat më bëhen më të lehtë, sikur toka, me butësinë e saj të dashur, të më mbështjellë me një dashuri që s’ka të krahasuar. Çdo hap ndjehet si një ritëm i përjetshëm, i gdhendur në gjirin e kësaj toke që më njeh më mirë se unë vetë.

Buzëqeshja ime ndryshon këtu—bëhet më e ngrohtë, më e përzemërt, sikur ajri i kësaj toke të jetë fryma që më ka munguar gjatë. Çdo frymëmarrje është një rikthim në vetvete, një kujtesë e qetësisë dhe sigurisë që vetëm atdheu mund të falë.

Në këtë tokë, edhe jeta më duket më e fortë, më e plotë, si një pemë që gjen sërish rrënjët e saj të thella. Zemra ime këtu rreh ndryshe—më qetë, më ngadalë, por njëkohësisht me më shumë forcë, si një melodi e gjetur pas një kohe të gjatë. Në atdhe, çdo gjë merr kuptim, dhe unë ndiej se jam aty ku gjithmonë kam përkitur, aty ku shpirti im gjen paqen e tij të vërtetë.

Gjumi më vjen më i butë në këtë tokë, nën kupën e qiellit që ka parë çdo hap të fëmijërisë sime, çdo ëndërr të parë nga sytë e pafajshëm. Yjet, këtu, nuk janë thjesht drita të largëta, por kujtime të gjalla që shndrisin në qetësinë e natës, sikur secili të mbajë një copëz nga historia e kombit.

Por çfarë është atdheu, që na bën të ndihemi kështu? Nuk është thjesht një copëz toke, as një vend i thjeshtë në hartën e botës. Atdheu është fryma që rreh në çdo pulsim të zemrës sonë, një ndjenjë që buron nga thellësia e shpirtit dhe gjallon në çdo frymëmarrje.

Është prehje, një ndjenjë ngushëllimi që vetëm kjo tokë mund ta falë. Është forcë, një energji e padukshme që na ngre nga çdo rrëzim. Dhe mbi të gjitha, është dashuri—një dashuri që nuk mund të matet, që rrjedh nga rrënjët e shpirtit tonë dhe na lidh me atë që kemi qenë dhe atë që jemi. Në çdo frymë të kësaj toke, unë gjej një pjesë të vetes sime, një prehje që vetëm dheu im mund të më japë.

Bukuria e atdheut tim është si asgjë tjetër në këtë botë, një thesar i rrallë që nuk mund të matet me vështrime kalimtare. Ajo nuk qëndron thjesht në pamjet që syri mund të shohë, por në ndjesinë e thellë që përshkon zemrën kur prek tokën e tij, kur fryme merr ajrin e tij të pastër.

Është një bukuri që flet me gjuhën e shpirtit, një ndjenjë e fshehur në çdo valë ere që shket mbi malet e tij, në çdo rrahje zemre që lidhet me këtë tokë. Është më shumë se pamje; është prehje, ngushëllim, dhe një ndriçim i heshtur që të jep kuptim dhe forcë në çdo hap të jetës.

Atdheu im është burimi i lumturisë së përjetshme, ajo ndjenjë që çdo shpirt e kërkon dhe që shpesh e gjen vetëm në rrënjët e veta. Është një siguri që nuk shuhet kurrë, një përqafim i padukshëm që të mbush me paqe dhe të kujton se lumturia e vërtetë qëndron në lidhjen e përjetshme me atë që të ka dhënë jetë, me tokën ku zemra gjen ritmin e saj të përjetshëm.

Atdheu është vetë thelbi i lumturisë, një burim i pashuar që rrjedh përjetësisht, duke lidhur me fije të padukshme brezat e shkuar, të tashëm dhe ata që ende s’kanë ardhur. Është toka ku rrënjët e historisë prekin thellësinë e dheut, ndërsa degët e shpresës ngrihen drejt qiellit të së ardhmes. Çdo brez gjen në të një strehë ku prehja dhe forca bashkohen, duke i dhënë kuptim jetës.

Atdheu është më shumë se një copëz toke e gjallëruar nga natyra—ai është shpirti i një populli, fryma që rreh në çdo zemër, një dashuri që nuk zbehet kurrë, sado larg të shkojmë në kohë apo hapësirë. Është një ndjenjë që jeton në gjakun tonë, në kujtimet tona dhe në ëndrrat e brezave që vijnë.

Ai frymon përmes shekujve, si një melodi e pavdekshme që na bën të ndihemi të plotë, të sigurt dhe të përjetshëm. Në gjirin e atdheut, çdo moment merr kuptim dhe çdo hap bëhet pjesë e një ritmi të madh, të përjetshëm, që nuk ndalon kurrë së jetuari brenda nesh. Atdheu është dashuria që nuk tradhton kurrë, një thesar që as koha, as largësia nuk mund ta vjedhë.

Si mund të përkufizohet dashuria për atdheun? Është një ndjenjë që lind përtej kufijve të fjalëve, një lidhje e fshehtë dhe e shenjtë që nuk kërkon arsye për të ekzistuar. Është si një melodi që rreh brenda zemrës, e padukshme por gjithmonë e pranishme, një forcë që të mban gjallë edhe në çastet më të errëta.

Atdheu duhet deri në dhembje, me atë dhimbje që nuk të mposht, por të lartëson, një dhimbje që përzihet me krenarinë dhe kthehet në një burim të pashtershëm force. Lotët që bien për të nuk janë shenjë dobësie; ata janë shprehje e një dashurie aq të thellë, saqë i kthen edhe plagët në frymëzim.

Atdheu duhet pa kushte, me atë ndjenjë të pastër dhe të pakushtëzuar. Është një dashuri që nuk kërkon shpërblim, një përkushtim që nuk njeh kufij, sepse ai është vetë pjesa jonë më e thellë, toka ku rrënjët e shpirtit janë ngulur përgjithmonë.

Atdheu duhet si qielli i pafund që na mbulon me qetësinë e tij hyjnore, si toka e palëkundur që na mban të sigurt nën peshën e hapave tanë. Ai nuk ka nevojë të japë asgjë, sepse vetë jeta jonë, çdo frymëmarrje dhe kujtim, buron prej tij si një burim i pashtershëm që ushqen shpirtin dhe trupin tonë.

Dashuria për atdheun është një flijim i shenjtë dhe një bekim i fshehur, një ndjenjë që nuk kërkon fjalë, sepse flet vetë përmes zemrës. Është një zjarr që nuk shuhet kurrë, një lidhje që mbetet e pathyeshme, pavarësisht dhimbjeve apo sfidave që sjell koha.

Kjo dashuri buron nga thellësitë e shpirtit, nga rrënjët që prekin thellë në tokën e tij, duke u bërë pjesë e qenies sonë. Është një forcë që qëndron mbi gjithçka, një ndjenjë që na lidh me përjetësinë dhe na kujton se ne jemi pjesë e kësaj toke, ashtu si toka është pjesë e shpirtit tonë.

Prandaj, ta duam atdheun tonë me gjithë fuqinë e zemrës, ta përqafojmë si një pasuri të pashoqe, si thesarin më të shenjtë që na është besuar. Le ta ruajmë me përkushtim, si një flakë të shenjtë që nuk duhet të shuhet, sepse vetëm përmes tij, vetëm brenda tij, jetët tona gjejnë kuptimin e vërtetë.

Atdheu është toka ku shpresa mbin si një lule e përjetshme, duke lulëzuar nën rrezet e diellit të tij. Është në përqafimin e tij që lumturia jonë merr jetë, në hijen e tij që ne gjejmë prehje, dhe në dashurinë për të që ne bëhemi të pavdekshëm. Ta duam atdheun me një zemër të madhe dhe ta mbrojmë si një trashëgimi të shenjtë, sepse vetëm aty gjejmë rrugën drejt plotësisë dhe përjetësisë.

Krenaria jonë buron nga kjo tokë e shenjtë, nga guri i fortë dhe dheu i lashtë që ruajnë gjurmët e historisë sonë, kujtimet e brezave dhe sakrificat e të parëve tanë. Fuqia jonë, e mbështetur thellë në rrënjët e atdheut, qëndron e palëkundur, si një mal i lartë që sfidon stuhitë dhe shekujt, duke mbetur gjithmonë i pathyeshëm.

Dashuria për atdheun është energjia që na mban të bashkuar, një fije e artë që lidh zemrat tona në harmoni. Ajo është kurora e lavdisë mbi kokat tona, simbol i dinjitetit dhe krenarisë sonë. Është themeli i një jete të ndritur, një forcë që na udhëheq drejt së ardhmes, duke e bërë çdo hap më të sigurt dhe çdo ëndërr më të afërt.

Atdheu është zemra që rreh brenda nesh, burimi i forcës sonë dhe drita që ndriçon udhën tonë përjetësisht.

Atdheu është si zemra në kraharor, një dhe i vetëm, i pazëvendësueshëm si fryma e parë e jetës. Si qielli që shtrihet mbi ne pa fund, s’ka një tjetër që mund ta zëvendësojë. Atdheu është si rrënja që mban pemën në këmbë, e po të shkëputet, pemët tona bëhen të pafryte, të shkretuara.

Atdheu nuk tradhtohet, sepse shpirti i dheut na sheh nga thellësia e kohës, dhe mallkimi i shekujve e gjeneratave na përndjek si hije e përjetshme. Kush tradhton atdheun, tradhton vetveten, tradhton gjakun që rrjedh në damarët e tij.

Për atdheun ia vlen të vdesësh, kur thirrja e tij është si një këngë që s’mund ta injorosh. Por mbi të gjitha, për atdheun ia vlen të jetohet, të mbjellësh dashuri dhe punë mbi tokën e tij, që bijtë dhe bijat të ecin krenarë mbi gjurmët tona, duke vazhduar atë që ne e nisëm me zemër të pastër.

Atdheu nuk është mall që mund të falet në duar të tjera, as plaçkë që mund të shitet për arin e botës. Ai nuk është tregti që matet me peshore, as blerje që bëhet me monedha, sepse atdheu nuk ka çmim, nuk ka vlerë që mund ta përkufizojë.

Atdheu është fryma e gjakut që rrjedh në damarët tanë, toka ku prehen rrënjët e të parëve dhe ëndrrat e brezave që vijnë. Ai është i shenjtë, i pazëvendësueshëm, dhe s’ka asgjë në botë që mund të kompensojë humbjen e tij. Atdheu është i përjetshëm, si qielli që s’ka kufij, si toka që mban gjithë universin brenda saj, dhe asnjë çmim s’mund të matë atë që është shpirti ynë.

Prishtinë, 28 nëntor 2024