Bisedë me znj. Bojkena Selmanaj në vijën e parë të Frontit kundër koronavirusit, NY

Bisedoi Keze Kozeta Zylo

Zonja Bojkena Selmanaj është infermiere në reuminacionin e spitalit të Memorial Sloan Kettering ne Manhattan, New York.

Vdekja e infermieres koleges sonë ka dhembur pak më ndryshe. Kemi luftuar ditë e netë pa pushim me javë të tëra për ta shpëtuar, por smundi t’ja dalë dot. Ajo punonte si infermjere dialize duke u kujdesur për pacientë të sëmuë me covid që kishin probleme me veshktat dhe drejtonte makinerinë që pastronte gjakun e tyre. Burri i saj i ishte lutur te mos shkonte në punë gjatë kësaj periudhe, por ajo si çdo infermjere tjetër qe nuk dorëzohet kundra asgjëje vazhdoi të punonte cdo ditë. Por fatkeqësisht u largua nga kjo botë e rrethuar nga infermiera dhe doktora të maskuar nga koka në këmbë si aliena, pa u përshëndetur me bashkështorin dhe vajzat e saj, pa u dhënë lamtumirën e fundit.

Në këtë kohë të Luftës botërore nga Coronavirus që po kalojmë cila është  detyra juaj nëspital për t’i shërbyer popullit amerikan?

Fillimisht dua t’ju falënderoj për këtë intervistë. Eshtë kënaqësi dhe nder per mua të ndaj me ju eksperiencën time në punë me luftën kundra koronavirusit. Detyra ime është të kujdesem për pacientë shumë të sëmurë, të cilët të prekur nga virusi luftojnë me vdekjen cdo ditë. Une punoj turnin e natës dhe e marr punën në orën 7:30 të mbasdites deri ne 7:30 të mëngjesit. Si infermiere në reuminacion, unë zakonisht kujdesem në nje shift 12 orësh për 1 ose 2 pacient varur nga gjëndja e tyre. E filloj ditën e punës duke marrë raportin nga infermierja e ditës. Më pas vesh përparësen, maskën N95, mbi të dhe maskën kirugjikale, syzet, mburojën e fytyrës dhe futem në dhomë. E vizitoj pacientin nga koka te këmbët, duke fillur të dëgjoj tingujt e mushkërive, tëzemrës, e të zorreve me stetoskop. Shikoj me kujdes tëvecantë ventilatorin, dhe të gjitha makineritë e tjera qe ndihmojnë ne mbajtjen e pacientit gjallë. Administroj ilacet e duhura të shkruara nga doktorët; monitoroj rrahjet e zemrës, tensionin, frymëmarrjen, temperaturën cdo orë dhe sigurohem që cdo shenjë jete është në numrat e duhur. Dy herë gjaë turnit, përpiqem të gjej pakez kohë të marr në telefon familjen me facetime dhe lejoj tu flasin pacientëve pavarëisht se ata jaënë koma. Shumicën e rasteve, unë jam e vetjma punonjëse spitali që jam në dhomen e pacientit gjatë turnit 12 orarësh. Në kohët normale kur nuk kishim pacienëtë infektuar me virus, futeshim në dhomë cdo orë për të lëvizur pozicionin e pacientit, praktik e cila ndihmon për të parandaluar plagët e trupit që krijohen nga qëndrimi në të njejtin pozicion për kohë të gjatë. Por tani për të mbrojtur dhe ne veten, futemi në dhomësa më pak, vetëm kur duhet.

Cili është shqetësimi juaj kryesor si infermiere kur ndodheni pranë pacientëve tuaj?

Shqetësimi mëi madh për mua këto kohë ka qënë frika e infektimit me virus. Cdo ditë qe shkoj në punë i lutem zotit të më bëj të forë dhe imune kundra virusit. Kam shumë frikë të sëmurem vetë, dhe të infektoj prindërit apo motrat. Për më tepër më vjen shumë keq për familjen e pacientëve qe kan të afërmit në spital dhe jaë të ndaluar të vijë ti vizitojë. Më thyet zemra akom më shumë për pacientët që në kohë kaq të vështiëndodhen të vetëm në spital, pa pasur pranë tëdashurit e tyre tu mbajë dorën dhe tu japin kurajo të vazhdojëtë luftojë. Prandaj përpiqem t’u qëndroj afër pacientëve të mi, u flas shpesh herë, jua shtrëngoj dorën fort per t’i dhënë sado pak shpresë…U shkruaj fjalë kurajuese në dritaren e dhomës me shpresën që kur te zgjohen t’i lexojnë ato fjalë dhe të kuptojë që nuk janë aty vetëm. Por jemi ne që po luftojnëbashkë me ta cdo ditë.

Si u ndjetë kur ju dhanë detyrën se ju do te jeni në vijën e parë të Frontit të Luftës?

Në fillim ishim të gjitë shumë të frikësuar. Frika më e madhe ishte nga panjohuria e këtij virusi. Cdo ditë nxirnin protokolle të reja, trajtime të reja. Ndiheshim tamam sikur ishim të dërguar në luftë të papërgatitur, pa armë mbrojtëse, pa imunacion. Nuk jemi mësuar të mos dimë shumë rreth një sëmundje. Zakonisht jemi shumëte përgatitur per cdo rast qe na vjen në spital. Por kësaj here ishte ndryshe. Doktorat, infermieret, menaxheret e spitalit ishin të gjithë të paditur për cka na priste. Kemi qarë perpara dhe pas pune me frikën se të gjithë do sëmureshim dhe do ishim nje viktimë tjetër e këtij virusi vdekjeprurës. Por frika s’mundi temë ndalonte luftën e palodhshme. Kam shkuar ne punë madje dhe ditët që nuk isha e caktuar për të punuar, për të ndihmuar stafin sepse shumë infermierë u sëmurën.

Mund tëna tregoni një ndër episodet e dhimbshme që keni pasur këto kohë ne spital?

Një nga historië më prekëse që më ka ndodhur gjatë kësaj periudhe ka qënë humbja e një infemiereje nga lufta me virusin. Kemi humbur shumë pacientë nga ky virus, dhe cdo humbje jete dhëmb shumë, por vdekja e infermieres sonë ka dhembur pak mëndryshe. Kemi luftuar ditë e netë pa pushim me javë të tëra për ta shpëtuar, por smundi t’ja dalë dot. Ajo punonte si infermjere dialize duke u kujdesur për pacientë të sëmuë me covid që kishin probleme me veshktat dhe drejtonte makinerinë që pastronte gjakun e tyre. Ishte 65 vjece dhe shumë e kujdeshme me ushqimin dhe fizikun e saj. Burri i saj i ishte lutur te mos shkonte në punë gjatë kësaj periudhe por ajo si çdo infermjere tjetër qe nuk dorëzohet kundra asgjëje vazhdoi të punonte cdo ditë. Mendonte se ishte imune ndaj ketij virusi. Fundja, kishte luftuar kundër kancerit ne vitin 1989 dhe e kishte mundur ate sëmundje të tmerrshme. Prandaj dhe këë virus se kishte fare frikë. Por fatkeqësisht u largua nga kjo botë e rrethuar nga infermiera dhe doktora të maskuar nga koka në këmbë si aliena, pa u përshëndetur me bashkështorin dhe vajzat e saj, pa u dhënë lamtumirën e fundit. Në orët e fundit më kishte afër mua. Qava me të dhe unë, i thashë se vajzat, bashkëshorti, shoqëria dhe ne ishim të gjithë krenarëpër luftën qëajo me aq madhështi luftoi. Ato momente kuptova se jeta është vertetë e shkurtër dhe vdekja është e shpejtë. Prandaj jeto cdo minutë me dashuri dhe lumturi pranë njërëzve që të do dhe të bëjnë të lumtur.

Keni pasur pacientë shqiptare në spitalin tuaj?

Kam pasur pacient shqiptarë disa herë më perpara, por gjatë kësaj periudhe të infektuar me koronavirus s’kam pasur asnjëakoma. Gëzohem shumë kur kam pacient shqiptar. Kur nuk jam unë infermierja e caktuar për atë pacient, kërkoj me cdo mund të më ndërrojnëdetyren që të kujdesem vete për pacientët shqipar. Unë gjithmon jap maksimumin tim për cdo pacient, por kur kujdesem për një pacient te gjakut tim, është pak me ndryshe, luftoj pak më fortë, thyej ca rregulla për t’i bërë të ndihen si kur janë në spital shqiptar dhe jo në vend të huaj.

Si mendoni për gjendjen e Shqipërisë parë me syrin tuaj si shqiptare, por dhe si infermiere?

Ndihem shumë krenare për punën që Ministria e Shëndetësisë, doktorat dhe infermierët shqiptar kanë bërë në Shqipëri duke qënë se rastet në Shqipëri kanëqenëshumëte pakëta krahasuar me shtetet e tjera të Evropës. Kjo tregon se shqiptarët i kanë respektuar rregullat e distancimit social. Më ka bërë krenare ne vecanti dërgimi i infermierëve shqiptarënë Itali. Do doja shumë të isha dhe unë një ndër ata infermjerë. Por duke qënë se New Yorku ka qënë epiqendra e virusit, duhet të qëndroja dhe luftoja për qytetarët të prekur këtu. Ndihem shumë e lumtur dhe krenare për veten që kam një profesion të tillë që më jep mundësinë të jem pjesë e frontit luftarak kundra këtij virusi.

Mendoni se ky virus do te zhduket së shpejti?

Unë thjesht lutem dhe shpresoj që virusi të zhduket. Në spitalin tim rastet e njerëzve të infektuar janë pakësuar, por askush nuk e di c’të pretnë ditët ne vazhdim. Mesazhi im për të gjitëata që lexojnë këtë intervistëështë të vazhdojnë të jenë ende vigjilent dhe praktikojnë distancimin social, veshjen e maskës në vendet publike dhe larjen e shpeshë të duarve.

Si i ngjitët shkallët e karrierës për të arritur këtë sukses në Amerikë?

Ka qënë një rrugë shumë e veshtië për të arritur këtu ku jam sot. Arma ime më e fortë ka qënë mbështetja e familjes, vecanërisht e mamit. Cdo sukses timinja dedikoj nënës time. Gjithmonë më inspiron që mundem të arrij gjithcka në jetë.“Asgjë në këtë botë nuk është a paarritshme nëse ke pasion dhe punon fort”- më thotë gjithmonë. I besoj verbërisht fjalët e saj sepse e kam vërtetuar duke arritur gjithcka c’kam dashur dhe ëndërruar deri më sot.

E kishit ëndërr te punonit në shëndetësi?

Jo, në fakt kur isha e vogël isha më shumë e dhënë pas artit dhe kërcimit. Shkruaja shumë poezi dhe kam publikuar librin tim të parë në moshën 12 vjecare. Endrra për t’u bërë doktoreshë lindi kur shoqja ime e ngushtë, Denisa Pirra u diagnostikua me kancer. I premtoja shpesh asaj se do gjeja një menyrë ta sillja në Amerikë, pikërisht te spitali ku punoj sot për ta kuruar. Fatkeqësisht ajo vdiq para se unë tëvija nëAmerikë. Qe prej atij momenti i premtova vetes që do shkoj në Amerikë, do studjoj mjekësi dhe do jem pranë njerëzve që luftojë me kancerin dhe unë do luftoj bashkë me ta në cdo hap të betejës. Rrethanat e asaj kohe, më detyruan që të vazhdoja shkollën e infermierisë fillimisht. Edhe pse jam shumë e lumtur me profesionin e infermjerisëkëtu në New York, ëndrra për te të qenë doktoreshë nuk m’u shterr kurrë. Madje duke punuar këto gjashtë vjet pranë doktorave, pasioni për vazhdimin e mjekësië mëështë shtuar më tepër. Tani jam duke punuar si infermiere dhe duke vazhduar studimet për t’u futur në shkollën e mjekësisë. Shpresoj që një ditë mund të realizoj ëndrrën për te cilën erdha në Amerikë.

Kur keni ardhur në Amerikë?

Kam ardhur në Amerikënë vitin 2007 si studente dhe kam vazhduar vitin e fundit të gjimnazit në Seattle, WA State duke jetuar në një familje amerikane. Mbas diplomimit të gjimnazit lëviza nëNew York City me dy motrat e mia ku fillova dhe shkollen e infermierisë. Prindërit u bashkuan me ne mbas katër vitesh. Tani jetojmë të gjithë bashkë në Staten Island.

Bisedoi Keze Kozeta Zylo, gazetare, shkrimtare

(dita e 53-të e izoluar brenda mureve nga Lufta pandemike botërore)

19 Maj, 2020

New York