Zëri i  qytetarisë

Nga Fahri XHARRA

”Nuk mund të ketë atdhetari pa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qytetar; Krijoni qytetarinë dhe keni çdo gjë që iu nevojitet; Pa atë ju keni asgjë, përveçse skllevër që nga sundimtari e deri poshtë. (-Jean-Jacques Rousseau)”.

Përbrenda nesh, aq sa po na shohin sytë tonë, mbretëron një errësirë. Si jetohet vetëm me errësirën? Përbrenda errësirë, përjashta  nesh errësirë, në jetë errësirë, në fjalë errësirë? Lehtë e kemi , po duam që ashtu siçna ka lindur nëna, të jetojmë e të vdesim shqiptar, njeri! Të dalim nga vetvetja  e jonë e errësirës, të ecim, marshojmë, nxitojmë, sakrifikojmë , punojmë, guxojmë..Të ngisim  kokën lart. T´i shtrëngojmë grushtet.  Të hapim zemrën. T´mos harrojmë çdo mëngjes të pijmë nga një gotë dashuri! Në mos për asgjë tjetër,të besojmë, dashuria  na i  hapë portat e fatit, të besimit, të vullneteve, të shpresës…(R.): ”Kujt i pakësohet turpi, i është pakësuar ndërgjegjja; kujt i pakësohet ndërgjegjja, i vdes zemra”.thot libri . Secili njeri e ka hijen e vet. Edhe një fije kashte e ka hijen e vet. Por, halli tjetër na ka pllakosur neve: Hija e jonë, fjala dhe morali ynë, puna dhe synimi ynë, shpesh nuk shëmbëllen në veten tonë. Na vërtet po nxitojmë, po na ngutet diçka në jetë, po shihet,deri me sot kemi kaluar shumë shtigje, por, mjerisht nuk  nuk po e dijmë cakun për ku jemi nisur. Dhe, neve, o shpëtimtar mëkatar tëkombit, shpeshnaka rënë të këndojmë nëpër terr, të ecim  nëpër terr të flasim nëpër terr, e besa edhe të punojmë do “punë” nëpër terr. O boll ma se u bëmë horr, duke kërkuar veten tonë, identitetin, dashurinë, pasurinë, kolltukun nëpër hijet e vetvetes sonë.

Mjerë na që s’po i përngjajmë hijes sonë !

Nuk mund të ketë atdhetari pa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qytetar- thoshte  J.J.Rousseau.

E fituam lirinë , por e fituam lirinë pa virtyt e në mungesë të virtytit mbetem pa qytetari.

Qytetaria është shkalla më e lartë e moralit, më e vlefshmja prej tyre dhe që më së shumti sjell dobi. Ajo është veçori që e dallon njeriun nga shtazët. Kush nuk ka qytetari, tek ai nuk gjendet ndonjë veçori e njeriut përveç mishit dhe gjakut, ngase ky njeri, vetëm me këtë pamje të jashtme të njerëzimit, është i humbur dhe i zhveshur nga koka e mirësive dhe e moralit.

Mendjemadhesia (lakmia) nuk ndjen kenaqësi në pervetësimin e dickaje, por në përvetësimin më shumë të shumëdickaje ne krahasim me nje person tjeter. Ne themi që njerëzit janë mendjemëdhenj (lakmitar) kur janë te pasur ,ose të zgjuar, ose të pashëm por nuk është kështu. Lakmia  është kënaqesia e të qenit mbi të gjithë të tjerët – pa marrë parasyshë mjetet ,mënyrën dhe rrugën.. Kur gara mbaron, lakmia ulet gjithashtu. Por ,gara nuk mbaron kurrë !

Mospasja e lakmisë është argument për besnikëri, besnikëria është argument për falënderimin, falënderimi është argument për përmendjen e qytetarisë , përmendja e qytetarisëështë argument për shtimin e mirësive,

Në kohërat mitike, individualiteti njerëzor nuk ka egzistuar sepse nuk kishte kulturë-gjuhë , aftësi dhe atribute tjera që e dallojnë nga njeriu i sotit. Se cka donte Prometheu nuk ishin individët njerëzor apo grupet e individëve por njerëzishmëria(humaniteti) si një potencial njerëzor – ajo që protonjerëzit e arrijnë me ”zjarr” dhe ”shpresë të verbuar”.

“Fytyra e mbrojtur me krenari është sikurse margaritari i mbrojtur në guacën e vet”.- më tha dikush, por ”A-huuu! Ditë s’je! Natë s’je! Diell s’je! As vetvetja jote s’je, o mëkatar. (R.Greicevci)”

Grykësia nuk është kategori ekonomike , nuk është normë e kodit etik që përfaqëson një individ grup apo krah politik .Ajo  vjen e shfaqet nga njerëz injorantë e të pa kulturë , pa vizion dhe pa virtytete qytetarie .. Me çdo kusht pasurimi . Pa regulla , te pa ndalshëm , perfshi krimin .! Ka shumë  thënje per grykësinë edhe në dashuri, por edhe ajo sjellë aliena.

Është lakmia- dëshira për të qenë më i pasur se një person tjetër, dhe edhe më shumë, deshira për të qenë në pushtet. Sepse fuqi/pushtet është ajo që i pelqen mendjemadhësisë: s’ka gjë tjetër që e bën njeriun te ndihet superior dhe dëshira për ti levizur te tjerët si lodra . Sa me shume  lakmitar dhe grykës të jetë një person është aq më shumë e urren lakminë dhe grykësinë tek te tjerët.

Por llojllojshmëria  është një pasuri natyrore falë së cilës ne ecim , ballafaqohemi ,dallohemi ,përmbarohemi dhe pastaj lindë virtyti , lindë qytetari  ,lindë qytetaria.

Shpirtbardhësia është pasuri vetjake për të bër mirë për të ndarë të mirën me të tjerët, për dashurinë ndaj njerëzishmërisë. Njerëzit që bëjnë diçka të mirë për të tjerët quhen shpirtbardhë. Shpirtbardhësia  është veti , është virtytë i njerëzve të ndryshëm  ” që nga padogogu  Basedow , Nënë Tereza i.”Shpirtbardhësia e vën qenjen e njeriut dhe veprimet e tij  në qendër të të gjitha virtyteve qytetare.

´Në një Kosovë të molepsur nga individualizmi , shpirtbardhi apo shpirtbardhët i përgjigjen pyetjes se si funkcionon kjo dëshirë për t´i ndihmuar të tjerët.Shpirtbardhësia  shprehet me vlera dhe në kuptim më të gjerë përkufizohet si tendencë e vazhdueshme për të bër mirë. ”Shpirt bardhësia është virtyt i shprehive të edukuara që burojnë nga dashuria për njeriun.” thonë librat e shenjt. ”Nuk mund të ketë atdhetari pa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qytetar; Krijoni qytetarinë dhe keni çdo gjë që iu nevojitet; Pa atë ju keni asgjë, përveçse skllevër që nga sundimtari e deri poshtë. (-Jean-Jacques Rousseau)”.