RRËFIMI IM PËR DITËT E PARA TË LIRISË
Nga Prof. Blerim Latifi
Në ditën kur përfunduan luftimet në Koshare, kishte të shtëna të shumta armësh, nga të dy palët ndërluftuese. Me ndonjë përjashtim, ato ishin të shtëna në ajër.Do të thotë të shtëna gëzimi. Serbët shtinin të gëzuar se po largoheshin nga aty. Ne shtinim nga gëzimi se kishim fituar luftën dhe tani mund të zbrisnim në rrafsh. Mbi të gjitha, ishin të shtëna gëzimi se ia kishim dalë të mbijetonim luftën.Pak para se të binte muzgu morrëm urdhër të dilnim nga transhetë dhe të grumbulloheshim në kodrën e vrojtoreve të kufirit.
Pasi u rreshtuam i gjithë batalioni, para nesh doli komandanti i tij, Hisen Berisha. Ai na dha lajmin zyrtar se lufta kishte marrë fund dhe se trupat e NATO-s kishin filluar marshimin brenda në Kosovë. Më tutje shtoi se nuk duhej të gëzoheshim para kohe, sepse disa gjëra ende janë të paqarta. Foli gjatë, por ne nuk e kishim vëmendjen tek ato që thoshte. Emocionet e çlirimit nuk na linin të thelloheshim në atë se çfarë mund të ndodhte nga nesër e tutje. Në fund na dha urdhër që si batalion të ktheheshim në fshatin Padesh, i cili ishte ngjitur me kufirin.
Ne mbetëm të habitur. Ç’ishte ky urdhër? Ne kishim dy muaj që luftonim aty, me qëllimin e vetëm që të përparonim brenda në Kosovë dhe tani që Kosova ishte çliruar, na thuhej se duhej të ktheheshim në Padesh. Në gjykimin tonë ky ishte një urdhër absurd. Dikush tha se në Padesh do të bëhej grumbullimi i gjithë Brigadës 138 “Agim Ramadani” dhe të nesërmen do të kryhej zbritja e organizuar e saj në rrafsh. Rruga nga kodra e vrojtoreve të kufirit deri në Padesh ishte një rrugë e mërzitshme. Ndiheshim të dëshpëruar.
Filluan dyshimet se kishte një plan për të mos na lënë të hynim në Kosovë. Në të tilla raste teoritë e konspiracionit gjejnë rastin e volitshëm për të pushtuar mendjet e njerëzve. Atë natë nuk fjeta fare. Edhe të tjerët që ishin pranë meje nuk patën gjumë në sy. Me të zbardhur mëngjesi i ditës së re, vendosëm të mos presim urdhëra të tjerë, morëm çantat e shpinës, armët, dhe u nisëm drejt karakollit të Kosharës. Shumë togje të tjera ushtarësh vepruan si ne.
Më vonë morrëm vesh se Hisen Berisha, komandanti ynë, kishte shpërthyer në britma kur e kishte marrë vesh lajmin për largimin tonë. Ecnim me hapa shumë të shpejtë. Kaluam nga karakolli dhe morrëm rrugën kryesore, e cila shpiente në luginë. Rrugës takuam shumë ushtarë të tjerë. Të gjithë zbrisnin në rrafsh. Ndjenjat e gëzimit ishin aq të forta, saqë nuk doja ta dija për lodhjen fizike. Më vinte të këndoja më sa zë që kisha, por sapo më shkonte mendja tek familja ime në Drenicë, zëri më stepej. Nuk kisha asnjë informacion se çfarë kishte ndodhur me ta gjatë atyre tre muajve.
Dyshimet që mund të ishin vrarë, nuk më hiqeshin nga mendja. Natyrisht, edhe shpresa se do t’i gjeja gjallë të gjithë. Kur zbritëm në rrafsh, ndaluam tek një përrua me ujë. Kisha mbi dy javë që nuk i kisha hequr çizmet nga këmbët. I zbatha çizmet dhe i futa këmbët në ujin e freksët të përroit. Çorapet, të cilave u vinte një erë tmerrësisht e rëndë, i lava në ujë dhe pasi ua nxorra ujin, ashtu të lagura i mbatha përsëri.
Një shok që ishte pranë meje, duke u talluar me veprimin tim, më tha : “Tash i knaqe krejt!” Pak më tutje para nesh shtrihej fshati Botushë. Fshati ishte krejtësisht i braktisur, saqë ngjante me një vendbanim fantazmë. Dikush tha se nuk duhej të lëviznim më tutje. Pak nga pak filluar të vinin edhe grupet tjera të ushtarëve. Brenda dy ose tre orëve i gjithë batalioni u bashkua aty në rrugët e Botushës.Komandanti ynë, Hisen Berisha, gjithë nervozë u vu në krye të tij.E dëgjuam duke folur me dikë përmes radiolidhjes, të cilën gjithmonë e mbante varur në anën e majtë të xhaketës së tij ushtarake.
Pastaj u vumë në kolonë dhe u nisëm në drejtim të Junikut.Pasi kaluam Botushën dhe ecëm një gjysëm ore, ndaluam tek një grumbull shtëpish të braktisura. Ndalimi ishte urdhëruar për të bërë pushim.Dikush tha se nuk duhej të futeshim nëpër shtëpi, sepse mund të kishte mina të vendosura nga ushtria serbe.Askush nuk e përfilli vërejtjen e tij.Bashkë me disa të tjerë u futa në njërën nga shtëpitë që ishte buzë rrugës.Gjithçka brenda tyre ishte e rrënuar : orendi të rrëzuara, mure të shpuara nga plumbat dhe në derën e jashtme ndodhej i vizatuar një kryq serb me katër s. Sërish e dëgjuam komandantin duke folur me dikë në radiolidhje.
Pastaj na urdhëruan të riformojmë kolonën e prishur nga pushimi dhe u nisëm. Kur hymë në Junik, pamja ishte si në Botushë. Nuk dukej frymë njeriu.Bari kishte mbuluar sokaqet, oborret e shtëpive dhe sheshin kryesor të fshatit, aty ku sot ndodhet shtatorja e Edmond Hoxhës, njëri prej pjesëtarëve më të hershëm të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.Ishte një pamje e trishtuar.Pasi kaluam Junikun, morrëm përpjetën e një rruge dhe pas saj ndaluam para një grumbulli shtëpish, të cilat, gjatë viteve 90-të, i kishte ndërtuar regjimi i Milosheviqit për refugjatët serbë të luftës në Kroaci. Na urdhëruan që të vendoseshim në ato shtëpi. Kur hymë brenda e pamë se serbët kishin marrë me vete çdo gjë të vlefshme. Kishin mbetur vetëm kopshtet e mbjella me qepë dhe hudhra. Pak më tutje kullosnin disa lopë, të cilat nuk e dinim në ishin të shqiptarëve apo të banorëve serbë që kishin jetuar në ato shtëpi, deri pak ditë më parë.
Dikush tha se do të ishte mirë të thernim ndonjërën prej tyre, por askush nuk e kishte mendjen tek ushqimi. Donim një orë e më parë të largoheshim në drejtim të familjeve tona, për të cilat nuk dinim asgjë. Afër shtëpisë ku ishte e vendosur një pjesë e kompanisë time, ndodhej shtëpia ku po qëndronte Shtabi i Brigadës. Në mbrëmje shkuam aty. Dhoma ishte e mbushur, sa më nuk zinte. Komandanti i Brigadës, Rrustem Berisha, po tregonte për humbjet tona. Aty për herë të parë e morra vesh se na ishin varë 114 bashkëluftëtarë e qindra të tjerë ishin plagosur.
Më vonë e kuptuam se nuk do të mund të lëviznim nga vendi ku ishim pozicionuar, derisa nuk do të kishte një urdhër tjetër nga Komandanti i Zonës Operative të Dukagjinit, Ramush Haradinaj. Pas dy ditësh, morrëm vesh se do të na vizitonte pikërisht ai. Në orën e caktuar u rreshtuam të gjithë në rrugën kryesore të atij vendbanimi për të pritur Haradinajn. Ai erdhi i shoqëruar me një grup ushtarësh dhe bashkë me komandantin e brigadës tonë e kaloi në revistë gjithë brigadën. Pastaj doli përpara nesh dhe na mbajti një fjalim të shkurtër. Na quajti “heronj të thyerjes së kufirit”, na uroi çlirimin e Kosovës dhe pastaj u largua. Atë pasdite e kuptuam se do të mund të lëviznim të lirë në drejtim të familjeve tona. Para nisjes na u bë një evidentim i ri në listat e Brigadës.
Kamiona nuk kishim, por dikush solli dy traktorë. Pasi u përshëndetëm me shokët e rajoneve tjera, hipëm në rimorkiot e atyre dy traktorëve dhe u nisëm për në Drenicë. Rrugës filloi të binte shi, por ne as që donim t’ia dinim. Ishte shiu i parë në Kosovën e lirë. Me qëllim që të mos takoheshim me trupat e NATO-s, udhëtuam në rrugë dytësore. Kishim frikë se ato mund të na çarmatosnin. Mëngjesi në gjeti në fshatrat e Klinës. Në fshatin Gjurgjevik i Madh pushuam në oborrin e një shtëpie. Njerëzit kishin filluar të ktheheshin nëpër shtëpitë e tyre të rrënuara e të djegura. Në fytyrat e tyre shihej përzierja e ndjenjave, gëzimi për lirinë dhe dhimbja për humbjen e të afërmëve të tyre. Pas atij pushimi, që zgjati disa orë, e vazhduam rrugën. Sërish e shmangëm qytetin e Klinës. Sa më shumë që i afroheshim Drenicës, aq më shumë shtohej tek unë frika për fatin e familjarëve të mi.
Nuk më largohej parandjenja se diçka e keqe do t’u ketë ndodhur. Kisha parë ëndrra të këqija ditë më parë. Kur arritëm në Llaushë, unë zbrita nga traktori. Nuk doja të hyja në Skënderaj. Morra rrugën për në veri të fshatit Llaushë. Në Lagjën e Zyhranëve jetonte familja e dajës së babës tim. Trokita në derë dhe kur doli djali i tij, nuk më njohu fare. Isha tej mase i dobësuar dhe i nxirë në fytyrë. Nuk kisha bërë banjo që nga marsi. Pasi i tregova kush jam, më ftoi brenda. Daja i babës nuk ndodhej aty. Kishte shkuar në Skënderaj. Djali i tij më solli një gotë ujë. I pyeta se si janë, pa guxuar të pyesja për familjen time. Ai si duket e pa shqetësimin tim dhe nisi të më tregoj : “Familjen tande të ngushtë i ke gjallë të tillë, por mixhën Arif dhe djalin e tij Fadilin na i kanë vrarë. I kanë vrarë edhe tre kusherinj të tu, Selmanin, Smajlin dhe Xhemën”. U mërzita shumë dhe për disa minuta qëndrova në heshtje.
I thash djalin të dajës së babës se më duhej të shkoja. Lutjet e tij për të qëndruar për darkë nuk më bindën.Atëherë ai më përcolli deri në kodrën mbi Llaushë. Kalova atë që quhet “Kodra e Kuajve”, ndalova për pak kohë në fshatin Klinë e Ulët dhe pastaj hyra në Prekaz. Mbrëmja sapo kishte rënë. Derisa po ecja, po mendoja me veten : Tani në shtëpi duhet të jenë mbledhur të gjithë; a thua si do të reagojnë kur të më shohin? Njëherë mendova të kaloja pranë varreve, por këmbët nuk më bënin. Kur hyra në oborrin e shtëpisë nuk dëgjohej asnjë zë.
Para derës thirra me zë të lartë : O Nurë Ahmeti, a do mysafir? Në derë doli vëllau im i katërt, Xhevdeti, njëri ndër mjekët e parë të UÇK-së, mjeku i parë që hyri në Qirez, në ditën e parë të luftës me 28 shkurt 1998. Të gjithë mbetën të habitur kur më panë ashtu të uniformuar e të armatosur, sepse nuk e dinin se kisha qenë në Koshare. U përqafova me nanën, e cila shpërtheu në lot. Në emocione e sipër mora automatikun për të qëlluar në ajër, por baba më ndaloi Jo nuk bën, kemi zi në shpi!, më tha ai. U ndjeva i turpëruar nga ai gjest i imi, marrë parasysh faktin se tanimë e dija se çfarë kishte ndodhur në familjen tonë të gjërë.
Këto ishin ditët e mia të para në Kosovën e lirë.
