Nënë Tereza: “E kam në zemër popullin tem Shqiptar”
NË KUADËR TË 25-VJETORIT TË KALIMIT NË PËRJETËSI TË SHËN NËNË TEREZËS
Nga Frank Shkreli
Nënë Tereza: “Atdheun do ta doni më shumë kur të doni më shumë njëri-tjetrin.”
Shën Nëna Tereze ose siç e njeh e mbarë bota, thjesht si Nënë Tereza ka ndërruar jetë më 5 shtator 1997. Po e kujtoj këtë date, në kuadër të këtij përvjetori, me një shënim për një libër që më ka dërguar Do Lush Gjergji, autor i të pakn 25-librave dhe shumë artikujve mbi Nënë Terezen, të cilën ai e ka njohur, siç thotë edhe vetë, qysh prej vitit 1969. Librin, që më erdhi me postë elektronike, autori Don Lush Gjergji e ka përgatitur për botim me rastin e 40-vjetorit të Çmimit “Nobel për Paqe”, dhënë Nënë Terezes, më 10 dhjetor 1979.
Don Lushi pranon se megjithëse gjatë viteve kur ishte gjallë Nënë Tereza, ai ka kaluar aq shume kohë me shënjtëreshën shqiptare, ndërsa ka përcjellë pothuaj çdo aktivitet të Nën Terezës, anë e mbanë botës. Ndonëse me të drejtë konsiderohet si eksperti numër një i jetës dhe veprimtarisë së Nënë Terezes – madje shumë e cilësojnë edhe si biografi zyrtar i kësaj bije të Kombit shqiptar – ai shprehet se nuk është as ai vetë i sigurt nëse e njeh mirë Nënë Terezen. “Madje edhe pas gjithë këtyre vjetësh, unë nuk jam i sigurt se e njoh mirë, se e kuptoj dhe mbi të gjitha se mund të jem në gjendje t’ua përcjell atë të tjerëve, me shkrime dhe me dëshmi”.
Por ama, për një gjë jemi të sigurt të gjithë: Në një intervistë në Oslo të Norvegjisë, në vitin 1979, Nënë Tereza është shprehur qartë se kush është ajo dhe prej nga vjen: “Origjina ime është shqiptare. Shtetësia ime është indiane. Unë jam katolike, murgeshë e kushtuar. Për nga thirrja ime, unë i takoj tërë botës.”
Don Lush Gjergji ka shkruar shumë për jetën e Nënë Terezes, ndërkohë që disa prej këtyre veprave janë përkthyer edhe në gjuhë të huaja, por librin e fundit kushtuar Nënë Terezes, me titull të titulluar: “E kam në Zemër popullin tem Shqiptar – Bisedime me Shën Nënën Tereze” – ia paraqet lexuesit me shpresën që – duke u mbështetur në përmbajtjen e librit që pasqyron fjalët dhe deklaratat e Nënës Tereze, përfshirë intervistat – vetë lexuesi mund ta kuptojë më mirë Nënë Terezen, jetën dhe veprimtarinë e saj si shërbëtore e botës, por edhe si shqiptare.
Në veprën e tij për Nënë Terezen, Don Lush Gjergji sjell për lexuesin intervista ekskluzive me Nënë Terezen, në vende dhe rrethana të ndryshme, përfshirë edhe vizitat e saj në Kosovë dhe në Evropë. Aty mund të gjejmë edhe fotografi të rralla të Nënë Terezes e të lexojmë intervista, fjalime dhe porosi të saj ku pasqyrohen, “Vizione largpamëse dhe profetike që përbëjnë një lloj testamenti shpirtëror për të gjithë ne”, shprehet autori në parathënien e librit.
Në një prej këtyre intervistave të vitit 1978, botuar në këtë libër, Nënë Tereza shpreh, “Dëshirën e saj për t’u kthyer te populli im shqiptar”. E pyetur se si ndihej në vendlindjen e saj, në Shkup pas aq shumë vitesh mungesë, Nënë Tereza me mallëngjim dhe dëshpërim përgjigjet: “Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën dhe nënën time Drane, që tani jeton me motrën time Age në Tiranë si dhe vëllain tim Lazrin, i cili jeton në Palermo. Jam takuar shpesh me vëllain tim, në Romë, ose në Palermo, nga që atje kemi një shtëpi për të moshuarit dhe për të varfërit. Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga viti 1928, që nga nisja ime për në misione në Zagreb…”.
Intervistuesi dhe autori i librit, të lartpërmendur, “Unë gjithmonë E kam në zemër popullin tem Shqiptar”, Don Lush Gjergji shënon në librin tij, reagimin e Nën Terezes kur fliste për familjen e saj të ngushtë. Duke folur për familjen e vet, shkruan ai, “Fytyra e saj u bë hijerëndë madje edhe paksa e pikëlluar nga që siç më tha ajo, ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri, për të vizituar nënën dhe motrën, por më kot!”. E pyetur gjatë një interviste në vitin 1979 nga vet Don Lush Gjergji mbi gjendjen në Shqipëri, Nënë Tereza pranonte se nuk dinte shumë për Shqipërinë. “Nuk di se çfarë të them, nga që nuk di se çfarë, në të vërtetë, po ndodh atje. Nganjëherë kam marrë ndonjë letër nga nëna dhe motra ime, nga Tirana. Ato shkruajnë vetëm disa fjalë. Ato kanë aq dëshirë të madhe për t’u takuar me mua dhe me vëllain tim, Lazrin. Atë që unë mund të thosha është se unë lutem shumë për Shqipërinë që Zoti t’i ndriçojë që të mund të kuptojnë këtë: Nëse duan të jetojnë në paqe, ata duhet të ta duan njëri tjetrin…”
Dihet se regjimi i Enver Hoxhës nuk e lejoi Nënë Terezen të vizitonte nënën e motrën në Tiranë sa ishin gjallë. Pasi ato kishin vdekur, siç dihet Nënë Tereza u lejua, më në fund, të vizitonte Shqipërinë, në vitin 1989.
E pyetur nga Don Lush Gjergji, gjatë një interviste në Budapest të Hungarisë në vitin 1989, nëse ajo kishte ndonjë mesazh për popullin tonë shqiptar, i cili po kalonte çaste të rënda në atë kohë, Nënë Tereza i përgjigjet duke u shprehur: “Po, unë gjithmonë bart në zemrën time popullin tim shqiptar dhe i lutem Zotit për paqe dhe prosperitet, për një të ardhme më të mirë për të. Lutem që lutja t’ju bashkojë me Zotin dhe me njëri tjetri, me tërë botën.”, është shprehur ajo.
Libri prej 100 faqesh sjellë edhe disa mesazhe të Nënë Terezës, shkruar shqip me dorën e vet, në të cilat ajo shpreh jo vetëm krenarinë për identitetin e saj, por edhe dashurinë e vet për shqiptarët, për Kosovën dhe për Shqipërinë e sidomos për qytetin e saj të lindjes Shkupin shqiptar, në të cilin shprehet se do të dëshironte të kthehej: “Kjo ka qenë dëshira ime gjithmonë, për t’u kthyer tek populli im shqiptar, në qytetin tim të lindjes, në Ipeshkvinë tonë Shkup-Prizren, në mesin e popullit tim dhe të motrave të mia”, ka deklaruar Nënë Tereza në një intervistë ekskluzive me Don Lush Gjergjin, në vitin 1978. Ajo kishte mirëpritur edhe lëvizjet në atë kohë për pajtim të gjaqeve në Kosovë kryesuar nga profesor Anton Çeta, gjë që le të kuptohet se ajo e ndiqte deri diku edhe situatën në atdheun e të parëve të saj. “Dëshiroj të festojmë së bashku Pajtimin e mbarë popullit tem Shqiptar”, ka thënë ajo në një mesazh drejtuar ish-ipeshkvit të Kosovës, Mons. Nikë Prela, duke iu përgjigjur pozitivisht ftesës së tij që ajo të vizitonte Kosovën, gjë që ajo pranoi të shkonte në Kosovë. Dhe nga një tjetër shkresë mësojmë se Nënë Tereza nuk e kishte harruar Kombin e vet – dhe kurrë nuk e kishte mohuar identitetin e saj dhe origjinën e saj si shqiptare, siç pretendonin atëherë dhe siç e akuzojnë edhe sot disa kritikë të saj, fatkeqësisht edhe asish që shqiptarë e quajnë veten, por dhe të huaj, të indoktrinuar nga ideologjia sllavo- komuniste anti-fetare dhe anti-shqiptare. “Gjithmonë, shpirtënisht, jam e lidhur me uratë dhe dashni me popullin tem Shqiptar, sidomos në kohë të vështira…”, është shprehur Nënë Tereza, siç sugjeron edhe titulli i librit, “E kam në zemër popullin tem Shqiptar”. “Shumë luti Zotin që paqja e Tij të vijë në zemrat tona, në të gjitha familjet tona dhe në të gjithë botën”, ka shkruar me një rast, Nënë Tereza, sipas librit, të Don Lush Gjergjit.
Në këtë 25-vjetor të kalimit në amshim të Nënë Terezës, uroj që ajo të jetë me ne sot dhe të lutet për ne, sidomos në këto kohë të vështira për shqiptarët. Autori Don Lush Gjergji shkruan se është në rregull admirimi dhe nderimi për Nënë Terezen, por ai bënë gjithashtu thirrje që, “Nga mendja e saj e ndritur dhe ngritur nga zemra e saj e madhe—shprehje feje dhe dashurie për Zotin dhe për Njeriun vëlla e motër – fara që ajo e mbolli në mendjet dhe zemrat tona — ta mbajmë të gjallë jetën dhe veprën e saj mahnitëse për mbarë njerëzimin, si kujtim dhe frymëzim në vazhdimësi…Të mos ndalemi vetëm në nderim dhe admirim (të saj) por të kalojmë në imitim dhe dëshmi duke ushqyer përditshmërinë tonë me vlera dhe virtyte”. Sidomos, siç do të porosiste Nënë Tereza, të jetojmë në dashuri dhe pajtim vëllazëror me njëri tjetrin, në këtë kohë të vështirë mospajtimesh dhe konfliktesh aktuale politike në radhët e shqiptarëve kudo, veçanërisht në trojet tona. Në qoftë se thirrja e Nënë Terezes për dashuri me njëri tjetrin mund të duket tepër idealiste dhe jo reale për mëkatarët e kësaj bote, atëherë të pakën, në këtë 25-vjetor të ndarjes së saj prej nesh– të mësojmë diçka nga jeta dhe veprimtaria e saj për tolerancë dhe bashkëjetesë me njëri tjetrin, pa dallim, si bijë dhe bija të një kombi e të një gjuhe — një kërkesë kjo minimale për një shoqëri njerëzore të përparuar të shekullit XXI, e që e quan veten demokraci moderne.
