Jeta e vrullshme e Roza Anagnostit

27 tetor 1943- 2022

-79-vjetori-

Përgatiti për botim: Albert Z. ZHOLI

Roza Xhuxha – Anagnosti ka lindur, më 27.10.1943, në Tiranë. I ati qe oficer karriere, ndërsa e ëma shtëpiake. Pas vitit 1944, familja Xhuxha vjen të jetojë në Shkodër. Në këtë qytet jetonte familja e gjyshit nga nëna. Në Shkodër, Roza përfundoi shkollën fillore, më pas të mesmen. Që e vogël shquhej si këngëtare dhe balerinë, të cilat do të rrezatonin në vitet që do të vinin. Ajo është mirënjohëse për jetë mësuesve të palodhur, si: Leonard Deda, Hilë Shahini, Tonin Harapi (në Shtëpinë e Pionierit); kompozitorit Prenkë Jakova (në Shtëpinë e Kulturës). Në kujtimet e saj, Roza shkruan: “… më cilësuan si një vajzë me talent në të ardhmen, ndonëse, më pas ëndrrat nuk i pata të lehta”, vijon ajo. Dënimi i të atit, përjashtimi nga Liceu do të ishin tragjike për jetën e Rozës, e cila donte të bëhej artiste dhe kishte plot ëndrra. Mbi të, nënën dhe motrën do të rëndonin varfëria dhe pasojat e luftës së klasave. Roza vazhdoi gjimnazin “29 Nëntori”. Në të njëjtën kohë jepte dhe provimet me korrespondencë në Liceun Artistik (dega e artit dramatik). Në vitin 1965 diplomohet. Një rreze drite e ftoi për të vazhduar rrugën e bukur të artit. Bëhej fjalë për vitin 1958, kur ishte nxënëse në shkollën e mesme. E ftojnë në premierën e parë të teatrit të estradës. Më pas edhe në teatrin dramatik, në pjesën “Kunora e Nurijes” e dramaturgut Kolë Jakova, me regji të Lec Shllakut. Në vitin 1961 babai i Rozës lirohet nga burgu. Artistja Xhuxha (Anagnosti) përveç skenës teatrore, pushton dhe ekranin. Ajo interpretoi plot role që shkëlqejnë në panteonin e teatrit dhe filmit shqiptar, por rrugëtimin e saj artistik që e nisi në skenën e Teatrit “Migjeni” të Shkodrës, nuk do ta harrojë… Dhe mirënjohjen Roza nuk e harroi. Pas shumë e shumë vitesh ajo erdhi për të lënë “dëshminë” e saj përmes arkivit të pasur e lavdiplotë.

Bashkëpunimi me regjisorin Hysen Hakani

Duke kujtuar filmin, Roza është rrëfyer: Bashkëpunimi im i parë me regjisorin Hysen Hakani është në filmin ‘Toka jonë”. Ai mbetet në kujtesën time shumë i veçantë. Në këtë film Dhimitri ishte operator. Në këtë film ne u njohëm dhe në fund të tij u fejuam me Dhimitrin. Më pas krijuam dhe familjen tonë.

Është një film që ka shumë poezi në të gjithë drejtimet. Për mua ai ishte një rol shumë i bukur. Më pëlqente shumë. Regjisori Hysen Hakani kishte shumë humor, ishte kërkues, kishte mënyrën e tij të punës. Në ato vite kishim shumë pak regjisorë. Në fillim kam xhiruar filmin “Detyrë e posaçme” me regjisorin Kristaq Dhamo. Më pas kam xhiruar me regjisorin Hysen Hakani, për të vijuar me xhirime me Viktorin dhe Dhimitrin, e në vijim filma të tjerë. …

Po kujtoj një rol tjetër, atë të Files. Roli i Files ishte një karakter shumë i veçantë dhe, unë, pasi bëra kinoprovën, fitova. Në këtë film interpretonte ajka e aktorëve shqiptarë. Përmend këtu aktoren Tinka Kurti, që ishte fantastike dhe unë e ëndërroja në atë kohë. Në kohën kur u xhirua filmi isha vetëm 19 vjeçe. … Në atë vit, kur unë kam bashkëpunuar me regjisorin Hysen Hakani isha aktore në teatrin e qytetit të Shkodrës. Ai më kishte parë në teatër dhe më ftoi të bëja një kinoprovë… Filmi “Ndërgjegjja” ishte i këndshëm. Në këtë film isha në rolin e një mësueseje të re. Në film kishte skena dashurie të kohës së atëhershme, kishte romantizëm. Përderisa regjisori Hysen Hakani më mori sërish të interpretoja, besoj se kishte mbetur i kënaqur nga unë në këtë film.

Martesa me regjisorin, emërimi i Rozës në Teatrin Kombëtar

Pasi interpretoi dhjetëra role kryesore në Teatrin “Migjeni” Roza Xhuxha, që artdashësi shkodran e shihte të ardhmen e teatrit, u nda nga skena ku doli për herë të parë, sepse në tetor të vitit 1964, u martua me regjisorin Dhimitër Anagnosti. Që nga ky vit ajo u emërua  aktore në Teatrin Popullor ( sot Teatri Kombëtar). Për Rozën fillon periudha më e shkëlqyer e karrierës, me role të shumta në Teatrin Kombëtar në Tiranës dhe në kinematografi. Ajo bëhet një aktore shumë e kërkuar nga regjisorët. Luan mbi 20 filma dhe fiton disa çmime të rëndësishme kombëtare. Çifti Anagnosti bëhet simbol i suksesit në art.

Rolet e interpretuara nga Roza Anagnosti

Numërohen rreth 120 role në teatër dhe kinematografi e TV, interpretuar nga aktorja.

Disa nga filmat më të suksesshëm janë:

“Plagë të vjetra” (Dh. Anagnosti, 1969)

• “Fije që priten” (M. Fejzo, 1976) me të cilin fitoi Medalionin e Festivalit të vitit 1977,
• “Mësonjëtorja” (M. Fejzo, 1979) me të cilin u shpall aktorja më e mirë dhe fitoi Kupën e Festivalit më 1981.
• Me filmin “Rruga e lirisë” fitoi Medalionin e dytë.
• Filmat e tjerë janë “Ndërgjegja” 1972,
• “Qyteti më i ri në botë” 1974,
• “Në shtëpinë tonë” 1979,
• “Dita e parë e emërimit” 1981,
• “Besa e kuqe” 1982,
• “Taulanti kërkon një motër” 1984,
• “Pranverë e hidhur” 1985,
• “Botë e padukshme” 1987,
• “Familja ime” 1987,
• “Vrasje në gjueti” 1987,
• “Rikonstruksioni” 1988,
• “Kthimi i ushtrisë së vdekur” 1989,
• “Vetmi” 1990.

• Filma të tjerë

(2006) “Gjoleka djali i Abazit”

(1990) “Valsi i Titanikut”  teatër-komedi

(1990) “Vetmi” – Bardha

(1989) “Kthimi i Ushtrisë së Vdekur”

(1988) “Rikonstruksioni”  (TV)

(1987) “Botë e padukshme”  – doktoreshë Besmira

(1987) “Familja ime”

(1987) “Vrasje në gjueti”

(1985) “Gurët e shtëpisë sime”

(1984) “Taulanti kërkon një motër” – Luli

(1982) “Besa e kuqe”  – Mrika

(1982) “Rruga e lirisë”

(1981) “Dita e parë e emërimit”

(1979) “Mësonjëtorja” – Dafina

(1979) “Në shtëpinë tonë”

(1976) “Fije që priten”

(1974) “Qyteti më i ri në botë”

(1972) “Ndërgjegja” – Arta

(1968) “Plagë të vjetra” – Vera

(1966) “Komisari i dritës” – Rudina

(1964) “Toka jonë” – Filja

(1963) “Detyrë e posaçme”

Ajo është një ikonë e rrallë që edhe sot pas 79 vitesh nuk ka mundur që mosha ta zhvendosë nga piedestali i rrallë i pavdekësisë skenike. Ajo mbetet ende e bukur në shpirt, skenë dhe në jetë.

Titujt:

“Artiste e Merituar” “Mjeshtre e Madhe”, “Nderi i Kombit”