Çfarë është një vend demokratik? Po Shqipëria?
Nga Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike
Demokracia, e quajtur edhe qeverisja popullore, është një formë qeverisjeje ku njerëzit kanë ndikim të drejtpërdrejtë ose të tërthortë në çfarë lloj vendimesh merren. Karakteristikat e demokracisë janë zgjedhjet e lira, sundimi i shumicës, e drejta për të mos u pajtuar me shumicën dhe që të drejtat themelore të individëve janë të mbrojtura.
***
Çfarë është ndarja e pushteteve?
Shpërndarja e pushtetit është një nga karakteristikat më të rëndësishme të një demokracie.
Në një demokraci, i gjithë pushteti politik nuk duhet të përqendrohet në një person ose në një institucion, si një mbret apo diktator.
Në vend të kësaj, disa njerëz duhet të ndajnë pushtetin politik dhe këta duhet të jenë në gjendje të kontrollojnë njëri-tjetrin. Në këtë mënyrë shmanget që ata që kanë pushtet politik në shoqëri të abuzojnë me këtë pushtet.
Në Shqipëri (vetëm në letër), si në shumë vende të tjera, pushteti shpërndahet në tre pushtete të ndryshme shtetërore:
- Pushteti legjislativ (parlamenti/Kuvendi)
- Pushteti ekzekutiv (qeveria)
- Pushteti gjyqësor (gjykatat)
Këto tri pushtete shtetërore kanë detyra dhe role të ndryshme kur merren vendime të rëndësishme politike.
Pushteti legjislativ
Kuvendi është pushteti legjislativ i Shqipërisë. Vetëm Kuvendi mund të bëjë ligje të reja, të ndryshojë ose të shfuqizojë.
Një shoqëri ka nevojë për ligje dhe rregulla të përbashkëta për të funksionuar. Një nga detyrat kryesore të Kuvendit është të vendosë se cilat ligje do të zbatohen në Shqipëri.
Kushtetuta thotë se populli është pushteti legjislativ i Shqipërisë, nëpërmjet Kuvendit.
Që populli, nëpërmjet zgjedhjeve parlamentare, të marrë pjesë në vendosjen e ligjeve të vendit është një parim i rëndësishëm demokratik.
Pushteti ekzekutiv
Qeveria është pushteti ekzekutiv i Shqipërisë. Është ai që zbaton ligjet e miratuara nga Kuvendi.
Krahas zbatimit të politikës së miratuar nga Kuvendi, qeveria del edhe me propozime për ligje të reja dhe për çfarë duhet të shpenzojë shteti para.
Kryeministri drejton qeverinë. Të tjerët në qeveri quhen ministra ose këshilltar shtetëror dhe janë përgjegjës për detyra të ndryshme në shoqëri. Për shembull, Ministri i Arsimit është përgjegjës për shkollat në Shqipëri.
Ata në qeveri nuk punojnë në Kuvend, por në ministri.
Pushteti gjyqësor
Gjykatat janë pushteti gjyqësor. Janë ata që vendosin nëse dikush ka shkelur një ligj dhe cilat do të jenë pasojat.
Gjykatat ndahen në tre nivele:
- Gjykatat e rretheve
- Gjykatat e apelit
- Gjykata e Lartë
Gjykata e Lartë është gjykata më e lartë e Shqipërisë. Këtu janë gjithsej disa gjyqtarë. Udhëheqësi ka titullin e Gjykatës së Lartë.
***
Historia:
Ideja e ndarjes së pushteteve daton që nga Iluminizmi dhe u formulua nga filozofi francez Charles Montesquieu (1689-1755). Montesquieu pa se mbretërit dhe të tjerët në poste të rëndësishme abuzuan me pushtetin e tyre. Çdo njeri që ka pushtet ka prirje ta shpërdorojë atë. Prandaj, ai besonte se ata që kanë pushtet duhet gjithashtu të kontrollohen nga të tjerët me pushtet. Në këtë mënyrë mund të parandalohet shpërdorimi i pushtetit.
Kjo ide u bë shumë e rëndësishme kur disa vende krijuan kushtetuta të reja në shekujt 18 dhe 19.
Demokracia:
Zgjedhjet dhe partitë
Zgjedhje të lira dhe të ndershme
Opozita e fortë
E drejta e votës universale
Shpërndarja e pushtetit dhe kontrollit
Proceset e hapura politike
Kontrolli i pushtetit ekzekutiv
Të zgjedhurit nga populli në pushtetin ekzekutiv
PS: Të jesh i zgjedhur nga populli do të thotë që njerëzit që jetojnë në një zonë të caktuar kanë zgjedhur një person për të ndihmuar në vendosjen atje. Përfaqësuesit e zgjedhur përfaqësojnë njerëzit në zonën e tyre.
Pjesëmarrja politike
Pjesëmarrja në zgjedhje
Interesi për lajmet
Ndikimi politik
Të drejtat e njeriut
Siguria juridike
Mbrojtja nga diskriminimi
Liria e shprehjes
Arsimi
Liria e fesë
PS: Në çdo shtet laik, si që është edhe Shqipërie dhe Kosova, ku shumica e popullsisë nuk praktikon fetë, feja është vetëm çështje private e individit, e ndarë nga shteti. Dhe, vetëm nëse ekziston ndonjë kafshë e egër apo kriminel i droguar, kloun, mercenar e tradhtar, me origjinë joshqiptare që ka kapur peng gjithçka në Shqipërinë tonë ilire-pellazge, mund të kërkoje që brenda një shteti sovran dhe laik (në letër kinse demokratik) si që është Shqipëria, të krijohet një shtet fetar të një sekti fetar shqiptar, që do të sillte pasoja vdekjeprurëse për kombin dhe vendin…)
***
Përfaqësues:
Në një vend demokratik, të gjithë me të drejtë vote duhet të jenë në gjendje të zgjedhin se kush do të qeverisë. Ideja është që njerëzit duhet të ndihmojnë në vendosjen e politikës.
Politika është ajo që ligjet dhe rregulloret duhet të zbatohen, dhe si duhet të fitohen dhe shpenzohen paratë.
Që populli të mos votojë sa herë që duhet bërë diçka, zgjidhet dikush që mund të flasë dhe të vendosë në emër të të tjerëve. Ata që zgjidhen për të vendosur në emër të më shumë se vetes quhen përfaqësues.
Nëse një qark, për shembull, dëshiron të ndërtojë një shkollë të re, një sallë sportive e të tjera, janë përfaqësuesit ata që votojnë nëse kjo duhet të ndodhë. Prandaj edhe Shqipëria quhet demokraci përfaqësuese.
Të gjithë përfaqësuesit e zgjedhur angazhohen në politikë dhe janë politikanë. Disa politikanë kanë punë të tjera mënjanë. Jo të gjithë politikanët janë të zgjedhur. Për shembull, njerëzit që punojnë në një parti politike quhen gjithashtu politikanë.
Çfarë e karakterizon një demokraci? Dhe çfarë mund ta kërcënojë atë?
Që një vend të quhet demokratik, duhet të ekzistojnë një sërë kriteresh. Në shumë vende të botës, disa prej tyre janë nën presion të madh.
Çfarë është një demokraci?
Që një ndeshje futbolli të funksionojë, skuadrat në fushë duhet të bien dakord për rregullat. Nëse ata nuk bien dakord se si të luajnë, kjo çon në konfuzion (hutim) dhe një rezultat që nuk mund t’i besohet vërtet.
Pikërisht kështu është edhe në një demokraci: Ekipet ose partitë e ndryshme që konkurrojnë në zgjedhje duan rezultate të ndryshme politike, por duhet të bien dakord se si të luajnë.
Pra, çfarë rregullash zbatohen në një demokraci? Zgjedhjet e rregullta dhe e drejta e votës për të gjithë mbi 18 vjeç janë kritere të rëndësishme, por a mjafton kaq?
Po sikur të ketë vetëm një parti që ka shanse reale për të fituar zgjedhjet? Po sikur politikanët në pushtet ta përdorin atë për të shtypur pjesë të popullsisë?
Ose po sikur një votë që keni dhënë në zgjedhje është e vetmja mundësi që ju keni për të thënë se çfarë mendoni për çështjet politike në katër vjet?
Më shumë se vetëm zgjedhje
Zgjedhjet janë një pjesë e rëndësishme e demokracisë, por jo e vetmja gjë që nevojitet që një vend të jetë demokratik. Që vendet të konsiderohen si demokraci që funksionojnë mirë, duhet të ketë një gamë të gjerë karakteristikash.
Të gjitha këto janë si dhëmbëza të vegjël që punojnë së bashku për të mbajtur demokracinë në lëvizje. Nëse ndonjë nga dhëmbëzat ndryshket ose pushon së punuari fare, kjo mund të çojë në dobësimin e demokracisë dhe, në rastin më të keq, në kolaps.
Të gjitha demokracitë duhet të ruhen dhe të mbrohen. Kjo ndodh përmes njerëzve që marrin pjesë në proceset politike. Qoftë përmes zgjedhjeve, demonstratave apo në mënyra të tjera, ata përdorin lirinë e tyre të shprehjes.
Edhe në vendet me tradita të gjata demokratike, si “Shqipëria” (në shpërbërje), demokracia mund të sfidohet dhe kërcënohet.
***
Hipokritët që shpërdorojnë pushtetin e tyre në mënyrat më të pahijshme nuk mund të ulen në sallën e Kuvendit dhe të sundojnë.
Legenët që shkelin Kushtetutën dhe rrezikojnë sovranitetin dhe integritetin (copëzimin) e vendit duke e trajtuar atë si pronë e tyre private, si me ua pjellë mamaja, përbëjnë veprën penale më të rrezikshme.
Kur kreu i shtetit shqiptar (kushdo qoftë ai) bën një pisllëk të tillë, të gjithë njerëzit e vërtetë ngrihen menjëherë, e kapin për fyti dhe e hedhin në koshin e plehrave. Tradhtarët që shesin interesat e popullit, copëtojnë vendin duke ua dhënë të huajve, të arrestohen menjëherë dhe të dënohen me burgim minimal të përjetshëm.
Është momenti vendimtar, një krim i tillë ka të bëjë me jetë a vdekje.
PS: Fjalët e mëposhtme u drejtohen vetëm atyre kokëmishëve që e meritojnë. Për ata që shiten dhe blihen për para të pista. Për ata që vendosin tradhtarin (të gjithë tradhtarët) para atdheut, para vendit që e lindi dhe e rriti. Në rregull?
Ngrihuni dhe veproni o burra të feminizuar, bota ju tallet. Turp për ju që nuk reagoni e veproni. Turp për ju që i dhatë dhe (shitët) votën tuaj xhelatit tuaj më të rrezikshëm që ka pa ai vend ndonjëherë; shkaktarit të zhdukjes së gjeneve tuaja, ardhmërisë së fëmijëve, mbesave dhe nipërve të juaj…
“Demokracia është forma më e keqe e qeverisjes që ekziston, përveç gjithë të tjerave që janë provuar ndër shekuj”- Winston Churchill
