BARUCH DE SPINOZA – MENDIME FILOZOFIKE PËR BESIMIN DHE ZOTIN

Nga Sami Islami

Albert Ajnshtajni ligjëronte në universitete të ndryshme amerikane, pyetja e përsëritur që studentët i bënin atij ishte:- A besoni në Zot? Ai gjithmonë u përgjigjej:- Po, unë besoj në Zotin e Spinozës.

Spinoza ishte një filozof Holandez që konsiderohej një nga tre racionalistët e mëdhenj të filozofisë së shekullit të XVII-të, së bashku me francezin Descartes.

Çfarë është Zoti ose natyra sipas Spinozës…

Zoti do të kishte thënë: Ndaloni lutjet duke grushtuar gjokset tuaja! Ajo që duhet të bëni është të dilni në botë dhe të shijoni jetën tuaj. Unë dua që ju të argëtoheni, të këndoni, të shijoni, të kënaqeni e ta përjetoni gjithçka që kam krijuar për ju. Mos shkoni më në ata tempuj të errët dhe të ftohtë, që ndërtuat vetë dhe thoni që ata janë shtëpia e zotit! Shtëpia ime është në male, në pyje, lumenj, liqene, plazhe. Atje jetoj unë dhe atje ju shpreh dashurinë time. Mos më fajësoni për jetën tuaj të mjerë; Unë kurrë nuk ju thashë se kishte diçka që nuk shkonte me ju ose se ishit mëkatar, ose se gjinia juaj ishte një gjë e keqe! Gjinia është një dhuratë që unë ju kamë bërë dhe me të cilën ju mund të shprehni dashurinë tuaj, ekstazën tuaj, gëzimin tuaj. Prandaj, mos më fajësoni për gjithçka që ju bëni dhe besoni.

Ndaloni së lexuari shkrime të supozuara që nuk kanë asnjë lidhje me mua. Nëse nuk mund të më lexoni në një lindjen e diellit, në një peizazh, në sytë e miqve tuaj, në sytë e fëmijës tuaj… Ju nuk do të më gjeni në asnjë libër! Më beso dhe ndalo të më pyesësh se si duhet ta bëj punën time? Mos kini më frikë nga unë. Unë nuk ju gjykoj, nuk ju kritikoj, as nuk zemërohem me ju, as nuk ju bezdis, as nuk ju dënoj. Unë jam dashuri e pastër. Ndaloni së kërkuari falje, nuk ka asgjë për të falur.

Nëse të kam krijuar… – Unë të kam mbushur me pasione, kufij, kënaqësi, ndjenja, nevoja, mospërputhje… vullnet të lirë. – Si mund t’ju fajësoj ju nëse i përgjigjeni diçkaje që unë ju vë? – Si mund të të ndëshkoj që je ashtu siç je, nëse të kam krijuar?- A mendoni se mund të krijoj një vend për të djegur të gjithë bijtë e mi që nuk sillen mirë kur ju të shkoni në jetën e përjetësisë?-

Çfarë lloj zoti është ai që mund ta bëjë atë?- Harrojeni çdo lloj urdhërimi, çdo lloj ligji; ato janë hile për të manipuluar, për të kontrolluar, të cilat vetëm krijojnë faje tek ju.

– Respektoni bashkëmoshatarët tuaj dhe mos bëni atë që nuk dëshironi për veten tuaj. E tëra që kërkoj nga ju është që ju t’i kushtoni vëmendje jetës suaj, që vëmendja juaj të jetë udhëzuesi juaj. Te dashurit e mi, kjo jetë nuk është: një provë, as një hap përpara, as parathënie e parajsës apo ferrit. Kjo jetë është e vetmja gjë që keni këtu dhe gjithçka që ju nevojitet për ta jetuar. Unë ju bëra absolutisht të lirë, pa shpërblime ose ndëshkime, pa mëkate ose virtyte, askush nuk mban një shënim për ju, askush nuk mban një evidencë. Ju jeni absolutisht të lirë të krijoni parajsë ose ferr në jetën tuaj.

Mund t’ju them nëse ka ndonjë gjë pas kësaj jete, por mund t’ju jap një aluzion. Jetoni sikur të mos ishte atje. Sikur ky të ishte shansi juaj i vetëm për të shijuar, dashurinë, ekzistencën. Pra, nëse do ta kuptoni se nuk ka asgjë, atëherë do ta keni vlerësuar mundësinë që ju kam dhënë për të jetuar jetën. Dhe nëse ka një jetë tjetër, jeni të sigurt se nuk do t’ju pyes nëse jeni sjellë mirë apo keq, unë do t’ju pyes. A ju pëlqeu? A jeni kënaqur? Çfarë ju ka pëlqyer më shumë? Çfarë keni mësuar nga ajo jete? …

Mos besoni më në mua; të besosh do të thotë të supozosh, të mendosh, të imagjinosh. Unë nuk dua që ju të besoni në mua, unë dua që ju të ndjeheni në veten tuaj. Unë dua që të më ndieni brenda jush kur puthni të dashurin tuaj, kur përkëdhelni fëmijën tuaj të vogël, kur përkëdhelni qenin tuaj, kur laheni në det.

Ndaloni të më lavdëroni! Çfarë lloj Zoti egoist mendoni se jam? Jam mërzitur nga vlerësimi, jam lodhur nga falënderimet. A ndiheni mirënjohës? Provojeni atë duke u kujdesur për veten, shëndetin tuaj, marrëdhëniet tuaja, botën. A ndiheni të gëzuar, të tronditur? …Shprehni gëzimin tuaj! Kjo është mënyra për të më lavdëruar.

Ndaloni së ndërlikuari gjërat dhe të përsërisni vetëm në veten tuaj ato që ju keni mësuar për mua. E vetmja gjë e sigurt është që ju jeni këtu, që jeni gjallë, se kjo botë është plot me mrekulli. Për çfarë shërbejnë mrekullitë e tjera? Pse kaq shumë shpjegime? Nëse më kërko jashtë, nuk do të më gjesh. Më gjenë brenda … Po të rrah atje në gjoksin tënd.