ANDORRA, RRUAZA MAGJIKE E EVROPËS

Sabile Keçmezi-Basha, me bashkëshortin Tefik Basha, Andorra, para  skulpturës, Salvador Dali (2010)

BREDHJE NË KUJTIMET E UDHËTIMEVE: KU, KUR, KAH…

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha & Prof. Dr. Tefik Basha

Pas udhëtimeve të shumta që bëmë nëpër shtete të ndryshme të botës, gjithsesi, pushimet me Tefikun dhe fëmijët nuk i kalonim kurrë në të njëjtin vend. Secili nga ne ishte i zhytur në angazhime të përditshme, ne në punë dhe fëmijët në shkollë, dhe prandaj mezi prisnim të gjenim një moment qetësie e relaksi. Një ditë, ndërsa bisedonim për planet e pushimeve, pyeta fëmijët se ku dëshironin të shkonim këtë herë. Ata më shikuan me një buzëqeshje që shpërthente nga zemrat e tyre dhe thanë në një zë, “Nëse na lejoni, ne do të donim të shkonim diku vetëm me shoqërinë tonë.”

E habitur, i pashë në sy dhe i pyeta sërish, duke mos e kuptuar plotësisht: “Ku dëshironi të shkojmë?” Por Agoni, me një qartësi të re në zërin e tij, shtoi: “Jo… jo, ne duam të mos vijmë me ju këtë herë, do të shkojmë diku tjetër me shoqërinë tonë.” Ngela e tronditur nga ky ndryshim, dhe për një moment nuk dija çfarë të thosha. Por pastaj i hodha një vështrim Tefikut, dhe ai me qetësinë e tij, më ndihmoi të kaloj këtë çast të ri në jetën tonë, duke iu thënë fëmijëve: “Në rregull, çuna, s’ka problem. Mund të shkoni ku të doni, por kujdesuni për veten tuaj.”

Në atë moment, ndjeva një përzierje emocionesh—një lamtumirë e ëmbël për fëmijët që po rriteshin dhe një pranimi të qetë të pavarësisë së tyre që po lulëzonte para syve tanë.

Ashtu siç e kishim planifikuar, vendosëm të vizitonim Spanjën, tokën e flamengos dhe të toreadorëve, një destinacion që na tërhiqte me premtimin e tij për aventura të reja. Në vitin 2010, Spanja ishte bërë një destinacion i lakmuar, edhe pse vite më parë kishim shijuar bukuritë e ishullit të saj, Palma de Mallorca. Megjithatë, këtë herë kishte një boshllëk që e ndjeja qysh në fillim, një mungesë e pranishme në çdo mendim. Pavarësisht kësaj, rezervuam një hotel në Kosta Brava, pranë Barcelonës, dhe u nisëm drejt një udhëtimi që do të na linte mbresa të paharrueshme.

Një ditë të nxehtë korriku, fluturuam nga Shkupi dhe arritëm në tokën e toreadorëve, ku Barcelona na mirëpriti me gjithë madhështinë e saj të përjetshme. Ky qytet, i gjallë dhe i bukur në çdo kohë, ishte një thesar i vërtetë i atraksioneve turistike, i cili na mbushi me gëzim dhe emocion. Pas një qëndrimi të këndshëm në Kosta Brava, ku u vendosëm për të pushuar, çdo ditë merrnim trenin për të zbuluar sekretet e Barcelonës.

Në këtë vend mahnitës kishim ardhur në mënyrë të organizuar, me një guidë që na shoqëronte në çdo hap të udhëtimit. Ditë pas dite, eksploruam qytetin dhe rrethinat e tij, duke u magjepsur nga bukuritë që na ofronte. Dhe, pasi kishim parë pjesët kryesore të tij, dy ditë pushim u dhanë për të gjithë ne, kohë kjo për të ndjekur dëshirat dhe kënaqësitë personale, për të zbuluar në mënyrë individuale atë që na tërhiqte më shumë.

Barcelona, me gjithë magjinë e saj, u bë sfondi i një aventure që nuk do ta harrojmë kurrë, një udhëtim që, edhe pse me një boshllëk të lehtë, na solli lumturi dhe përvoja të reja që do të mbeten përgjithmonë në kujtesën tonë.

Ditën e parë, të lirë nga çdo angazhim, u drejtuam drejt plazhit që shtrihej përtej syrit, duke dëshiruar të kalonim gjithë ditën në atë breg të pafund. Plazhi ishte i mbushur me guralecë të vegjël, të bardhë, të cilët më vonë kuptuam se ishin vepër e duarve të njeriut. Kishin ndërtuar me mjeshtëri një plazh të tillë, saqë ia kalonte edhe vetë natyrës në bukuri. Guralecët, të bartur nga një fabrikë ku thërmonin gurët, ishin vendosur me kujdes në këtë shtrirje të pafundme. Kur e dëgjova këtë tregim, u habita dhe mezi e besova. Njëri nga ata që ishte me ne, u kthye dhe na tha: “Në rregull, e pranoj që ky plazh duket i natyrshëm, por a e sheh që kjo nuk është rërë e zakonshme? Shtrihu në këtë rërë dhe dëgjo çfarë dëgjon.”

Tefiku u shtri dhe vuri veshin, për të kapur tingujt e rërës. Guida jonë, duke ecur mbi rërë, e pyeti: “Çfarë po dëgjon?” Tefiku, i çoroditur, u përgjigj: “Nuk mund të dëgjoj asgjë, hapat tuaj më pengojnë.” “Aha,” – tha guida, duke buzëqeshur – “ky është sekreti që po përpiqem të të tregoj. Hapat e mi tingëllojnë në këtë rërë sepse është artificiale, nuk ka atë dendësinë e rërës së vërtetë, që thith dhe fsheh çdo hap. Kjo provon se e kanë krijuar me dorë të njeriut.”

Në kufi të shtetit të Andorrës, por nuk ka kontroll doganore (2010)

Pasditen e asaj dite, pasi kishim kaluar një mëngjes të qetë dhe reflektues në plazh, vendosëm të shëtisim në rrugën e famshme La Rambla, zemrën dhe shpirtin e  Barcelonës. Duke ecur, syri na zuri një agjenci që ofronte ture të ndryshme në vend. U ndalëm për të lexuar ofertat dhe pamë se organizonin një udhëtim edhe drejt shtetit të vogël të Andorrës, një mundësi që na tundohej të përjetonim. Shëtitja jonë në La Rambla, me zhurmën e turistëve dhe gjallërinë e qytetit, ishte një tjetër faqe e bukur në librin e këtij udhëtimi të veçantë.

Pa u menduar dy herë, vendosëm të rezervonim vendet për udhëtimin e nesërm drejt Andorrës. Udhëtimi do të bëhej me një autobus që mburrej me pesë yje të ndritshëm në hyrje, një pamje që më bëri të buzëqesh, sepse kurrë më parë nuk kisha parë një autobus me yje si hotelet. Por sapo hymë brenda, u binda se meritonte çdo yll. Luksi i tij na rrethoi nga të gjitha anët, dhe sapo u ulëm, na shërbyen kafe të ngrohtë dhe ujë të ftohtë, një mikpritje që na shoqëroi gjatë gjithë udhëtimit.

Rruga nga Barcelona deri në kryeqytetin e Andorrës ishte një distancë e shkurtër, vetëm 135 kilometra, por ndalesat e shumta e zgjatën udhëtimin tonë në rreth tre orë. Udhëtimi vetë ishte i qetë, i rehatuar nga komoditeti i autobusit tonë luksoz. Fillimisht, trafiku ishte i ngjeshur me makina dhe kamionë që lëviznin me shpejtësi, por ndërsa ecnim përpara, rruga u qetësua, duke na dhënë mundësinë të shijonim çdo kilometër të udhëtimit.

Çdo metër që kalonim ishte një zbulim i ri, një panoramë që më ndryshoi çdo parashikim të mëparshëm për Spanjën. Fillimisht, e kisha paramenduar këtë vend si të zakonshëm, pa ndonjë tërheqje të veçantë, por sa më shumë udhëtonim, aq më shumë ndryshonte mendimi im. Spanja shpalosej si një shtet i rregulluar me përpikëri, i pasur dhe i pastër, me një popull që e donte vendin e vet. Kudo që kalonim, lexonim parulla të shkruara me krenari që thërrisnin për ruajtjen e atdheut, duke na treguar se dashuria për vendin ishte e gdhendur thellë në zemrën e këtij populli.

Duke udhëtuar nëpër Spanjën e bukur, nuk mund të mos vëreja një veçanti që më magjepsi: askund tjetër në botë nuk kisha parë kaq shumë grafite të shkruara në mure si këtu. Çdo qytet që kalonim dhe çdo rrugë që përshkonim ishte e zbukuruar me një mori ngjyrash dhe mesazhesh të gdhendura në mur, sikur ato mure të kishin marrë frymë nga vetë arti i rrugës. Asnjë zbrastirë, as në ndonjë billboard të rastësishëm, nuk mbeti pa prekur nga dora e krijuesit anonim. Dhe ndërsa i shikoja të gjitha këto vepra spontane, ndjeja se rruga bëhej më e lehtë, koha kalonte më shpejt, sikur të isha duke ecur nëpër një galeri të pafund të artit të rrugës.

Në mëngjesin e parë, kaluam pranë një gurthyesi gjigant që ma zuri syrin dhe më bëri të mendoj se ndoshta këtu nxirrnin rërën që përdorej për të krijuar plazhet artificiale të Kostabravës. Kjo nuk ishte një mendim për të kritikuar, përkundrazi, ndjeja admirim për spanjollët që kishin arritur ta bënin këtë me aq mjeshtëri dhe elegancë.

Duke udhëtuar buzë malit madhështor Montserrat, ndaluam për një pushim të shkurtër. Nga larg, mali ngrihej si një monument natyror, dhe menjëherë më erdhi në mend sopranoja e famshme spanjolle Montserrat Caballé. Sa çudi që prindërit e saj kishin zgjedhur të mos harrojnë kurrë këtë mal të dashur duke e pagëzuar vajzën e tyre sipas tij. Ndërsa shikimi im mbeti në atë mal, mendja më fluturoi drejt Kosovës sime, duke më sjellë ndër mend emrat që ne kemi dhënë në bazë të qyteteve, maleve dhe lumenjve të Shqipërisë: Vlorë, Sarandë, Korab, Shkumbin, dhe shumë të tjerë që bartin një rëndësi të veçantë në zemrat tona. Këto emra janë si një lidhje e fuqishme mes nesh dhe atdheut tonë të dashur, duke mbajtur gjallë kujtimet dhe ndjenjat që na lidhin me tokën e të parëve tanë.

Pas një pushimi të shkurtër, ne u zhytëm në thellësitë e një tuneli gjigant, që na çoi përtej maleve të Pirinejeve, drejt një lugine mahnitëse, të gjelbër dhe të qetë. Tuneli, me dritat e tij që ndriçonin udhën dhe me kthesat e tij të buta e të njëpasnjëshme, dukej si një rrugë magjike që nuk të linte kurrë të humbisje në errësirë. Na thanë se ky tunel ishte gjashtë kilometra i gjatë, por për ne dukej shumë më i gjatë, sikur të zgjatej në pafundësi. Megjithatë, vite më vonë, kur tuneli i Kalimashit u ndërtua, zemra ime mbeti e lidhur me atë të vendlindjes, dhe për mua, ai tunel kishte një bukuri të veçantë që e tejkalonte edhe atë të Pirinejeve.

Në ato vite, problemet me vizat ende na kufizonin lëvizjet. Disa vende të Evropës dhe botës na kishin mbyllur portat, duke na penguar të hynim lirisht në tokat e tyre. Por, kur arritëm te kufiri që ndante Spanjën nga Andorra, ne nuk pamë asnjë kufi të dukshëm. Vetëm disa tabela të vjetra qëndronin aty si relike të një kohe të kaluar, një dëshmi e mbetur për të treguar se dikur, këtu kishte një ndarje. Autobusi ynë kaloi pa ndalesë, dhe vetëm kur guida na lajmëroi, e kuptuam se tashmë ishim në Andorra.

Sabile Keçmezi-Basha, pak relaks, qendra e qytetit Andorra la Vella (2010)

Kur mbërritëm, nuk mund të mos qeshja me fëmijët, duke u thënë se Andorra më kujtonte Kaçanikun tonë, por me një rregull dhe ndërtim që e bënte të dukej si një qytet lodrash, ku gjithçka ishte vendosur me përpikmëri. Ky shtet i vogël dhe i bukur, me malet që ngriheshin rreth nesh, dukej si një vend i përkryer, një botë e veçantë që na ftonte ta zbulojmë me kureshtje dhe dashuri.

Ciceroni ynë nisi të na shpaloste magjinë e këtij shteti të vogël, duke na rrëfyer historinë dhe veçantitë e tij me një zë që përshkruante çdo detaj me kujdes të veçantë. Ai na tregoi se Principata e Andorrës, një shtet i vogël e sovran pa dalje në det, gjendet në jug-perëndim të Evropës, në pjesën lindore të maleve Pirenej, e rrethuar nga Spanja dhe Franca. Kjo principatë, që daton që nga viti 1278 pas Krishtit, drejtohet nga dy bashkë-princa: Peshkopi katolik i Urgell në Spanjë dhe Presidenti i Francës. Kryeqyteti, Andorra la Vella, është gjithashtu qyteti më i madh në këtë tokë të vogël, e cila përfshin një sipërfaqe prej 468 km² dhe është shtëpi për rreth 79,034 banorë. Ky vend i vogël, por i pasur në histori dhe kulturë, renditet si një nga shtetet më të vogla në Evropë dhe në botë, ku gjuha katalanishte është mbretëreshë e gjuhëve.

Sabile Keçmezi- Basha, Andorra la Vella (2010)

Ndërsa autobusi ynë lëvizte drejt zemrës së këtij kryeqyteti, ciceroni vijoi të na rrëfente se si Andorra është një magnet për turistët, duke pritur mbi 10.2 milionë vizitorë në vit, të cilët vijnë për të shijuar bukuritë e saj natyrore dhe atraksionet kulturore. Edhe pse jashtë kufijve të Bashkimit Evropian, Andorra është pjesë e familjes së Kombeve të Bashkuara që nga viti 1993, një fakt që tregon për pavarësinë dhe rëndësinë e saj në skenën ndërkombëtare.

Kur më në fund arritëm në qendër të Andorra la Vella, guida vazhdoi të na zbërthente emrin dhe historinë e këtij qyteti. “Andorra la Vella,” tha ai, “nuk është thjesht kryeqyteti, por zemra e gjallë e Principatës, e vendosur në mes të maleve Pirenej, në kufirin mes Francës dhe Spanjës.” Ai na shpjegoi se emri i qytetit, që në katalanisht do të thotë “Andorra qyteti,” rrjedh nga fjala latine villa, që do të thotë “qytet”, duke e dalluar kështu nga principata e tërë. Ky qytet, me një popullsi prej rreth 22,886 banorësh në vitin 2015, është një mikrobotë e pasur me histori dhe kulturë, ku jeta urbane përfshin edhe Escaldes-Engordany dhe fshatrat përreth, duke e çuar popullsinë e përgjithshme të zonës mbi 40,000 banorë.

Me çdo fjalë që ciceroni shqiptonte, Andorra merrte jetë para syve tanë, një vend ku e kaluara dhe e tashmja ndërthuren, ku çdo gur dhe çdo rrugë flet për një histori që përshkruan thellësitë e këtij shteti të vogël, por me një shpirt të madh.

Industria kryesore e këtij vendi është turizmi, një burim që ushqen zemrën e tij të gjallë dhe e bën atë një destinacion të dashur për miliona vizitorë çdo vit. Por, përtej kësaj, Andorra mbështetet gjithashtu në të ardhurat e saj nga të qenit një parajsë fiskale, duke tërhequr ata që kërkojnë strehë për pasuritë e tyre. Prodhimet vendase si mobiljet dhe rakia, janë shembuj të mjeshtërisë së njerëzve të saj, të cilët kanë ndërtuar një identitet të veçantë ndërmjet maleve të larta dhe lugjeve të thella.

Me një lartësi prej 1,023 metrash mbi nivelin e detit, Andorra la Vella, kryeqyteti i kësaj principate të vogël, mban titullin e kryeqytetit më të lartë në Evropë. Ky vend, me peizazhe që lënë pa frymë dhe rrugë të mbushura me energjinë e qytetit, është gjithashtu një vendpushim i famshëm për skiatorët, të cilët vijnë nga larg për të shijuar borën e bardhë që zbukuron malet gjatë dimrit.

Ndërsa guida na tregonte për historinë e këtij vendi të mrekullueshëm, sytë tanë përqafonin peizazhin që shtrihej përreth. Një vend që në pamjen e parë na dukej i njohur, si një hyrje në Kaçanik, por me një ndjenjë të veçantë të largësisë dhe misterit që mbartte me vete. Rrugët e Andorrës ishin të rregulluara me kujdes dhe na çonin drejt qendrës së qytetit pa asnjë pengesë, pa ndeshje, pa tejkalime të rrezikshme – një harmoni e qetë që reflektonte disiplinën e spanjollëve në komunikacion.

Kur më në fund mbërritëm në qendrën e qytetit, një zhurmë e gjallë na përshëndeti, zërat e njerëzve dhe lëvizja e makinave që shtohej me çdo hap që bënim. Të lodhur nga udhëtimi, të gjithë ne, turistët e etur për të zbuluar, kërkuam një vend ku të mund të pushonim për një moment, të shijonim një mëngjes të ngrohtë dhe një filxhan kafe që do të na jepte forcën e nevojshme për të filluar aventurën tonë në këtë qytet magjepsës.

Ashtu siç e kishim dëshiruar, autobusi ndaloi në zemrën e qytetit, ku u përhapëm për të thithur energjinë e tij, duke u përgatitur për të eksploruar çdo qoshe, çdo rrugë dhe çdo histori që Andorra la Vella kishte për të na ofruar. Dhe ashtu, me stomakun e ngopur dhe shpirtin të mbushur me pritshmëri, u nisëm në rrugëtimin tonë për të zbuluar këtë thesar të vogël të vendosur në zemrën e maleve Pirenej.

Caku ynë i parë ishte Shtëpia e Vallit, një ndërtesë që dikur shërbente si parlamenti i vjetër i Andorrës, tani shndërruar në një muze që ruan thesaret e kohërave të shkuara. Casa de la Val është një vend ku historia e Andorrës është endur në muret e saj, duke ofruar një udhëtim nëpër shekuj përmes objekteve të ruajtura me kujdes. Brenda kësaj shtëpie-muze, turistët mund të përjetojnë atmosferën e lashtë të sallës ku mblidhej këshilli, të hyjnë në një kuzhinë të vërtetë mesjetare, dhe të vizitojnë një dhomë mysafirësh që fsheh histori të të shkuarës.

Dekorimi i brendshëm i kësaj fortese nuk është i stolisur me pasuri të madhe apo ngjyra të gjalla, por pikërisht kjo thjeshtësi e bën atë të veçantë, duke reflektuar historinë dhe kulturën e këtij vendi të vogël malor. Në këtë hapësirë të ngushtë ndodhet edhe Muzeu Postar, një depo e kujtimeve që lidh breza të ndryshëm, ndërsa kati përdhe strehon kishën e Shën Ermengolit, një vend shenjtërie që flet për përkushtimin e njerëzve të kësaj toke.

Pasi u zhytëm në historinë e parlamentit të Andorrës, udhëtimi ynë vazhdoi drejt një tjetër thesari të qytetit – Caldea Spa. Kjo qendër termale është një tempull i mirëqenies dhe relaksimit, një vend unik që fton të gjithë ata që kërkojnë paqen dhe rigjenerimin. Caldea është qendra më e madhe e ujit termal në Evropë, një parajsë për trupin dhe shpirtin. Ciceroni ynë na tregoi se ky vend është i përshtatshëm për të gjithë – qoftë për të kaluar kohë vetëm, me familjen, apo për të shijuar një mbrëmje romantike në një ambient të magjishëm.

Territori i Caldeas përhapet mbi 600 metra katrorë, me pishina që ndryshojnë nga thellësia, shkëmbinj që krijojnë hapësira të fshehta, kaskada dhe ujëvara që gurgullojnë pa pushim, një park ujor që zgjon fëmijën brenda secilit, dhe xhakuzi që ofron çaste të çmuara relaksimi. Uji termal i Caldeas nuk është thjesht një luks; ai përmban veti shëruese që freskojnë dhe rigjallërojnë, duke sjellë një ndjenjë rinovimi që mbetet me ne gjatë gjithë udhëtimit.

Duke shëtitur rrugëve dhe shesheve të Andorrës, më kapi një ndjenjë mahnitjeje që zuri vend në zemrën time, sikur ky vend i vogël të kishte përmbledhur në vetvete një botë të tërë mrekullish. Andorra, ndonëse e përmasave të vogla, kishte një bukuri që i tejkalonte kufijtë e saj dhe që do ta lakmonin shumë vende të tjera me hapësirë më të madhe. Ishte një thesar i fshehur mes maleve, ku çdo rrugë dhe shesh të ftonte të zhyteshe në historinë dhe peizazhet e saj.

Një nga vendet që më mbeti në kujtesë ishte Grandvalira, një resort skish që përfaqësonte më të mirën që Andorra kishte për të ofruar. Ky vend, me madhështinë e tij, ishte një parajsë për adhuruesit e skive, një zonë prestigjioze dhe ikonike që shtrihej në zemër të maleve. Që nga viti 1956, Grandvalira kishte ngritur flamurin e tij të bardhë mbi malet e Andorrës, duke krijuar një rrjet të ndërlidhur pistash dhe ashensorësh që bashkonin vendpushime të vogla në një peizazh të pandërprerë bore dhe qielli të hapur.

Resorti ofronte kushte të përkryera për çdo lloj vizitori, qofshin ata profesionistë të skive, apo të rinj që për herë të parë do të provonin emocionin e rrëshqitjes në borë. Dhe për familjet që kishin ardhur me fëmijë të vegjël, ishte menduar edhe për një kopsht dëbore, ku të vegjëlit mund të luanin të lumtur mes fluturave të bardha.

Ndërsa ecja nëpër rrugët e mbushura me njerëz nga çdo cep i globit, ku çdo treg dhe dyqan shfaqte mallra që të çuditnin me larminë e tyre, u ndjeva sikur po shihja një shfaqje pa skenë dhe pa fund. Njerëzit tregtonin me pasion e zell, dhe teknologjia ishte e pranishme në çdo kënd, me pajisje që mund të bliheshin pa taksa. Në atë treg, Tefiku më bleu për herë të parë një laptop të vogël ACER, që do të bëhej një shoqërues i pandashëm në udhëtimet e mia të ardhshme. Ky laptop i vogël ishte praktik dhe i fuqishëm, duke u bërë një mjet i vlefshëm që futet lehtë në çantën time të dorës.

Tefik Basha dhe Sabile Keçmezi-Basha, një pushim i merituar në qendër të qytetit Andorra la Vella

Edhe sot, ky laptop qëndron në shtëpinë time, jo vetëm si një pajisje teknologjike, por si një kujtim i ëmbël nga Andorra, një vend që më dha shumë më tepër se sa mund të përshkruajë me fjalë –më dha një copëz të veçantë të botës dhe të jetës sime.

Pas një periudhe relaksi, që na lejonte të shijonim lirinë tonë, ne zhytemi në eksplorimin e qytetit për kënaqësinë tonë të plotë. Rrugët që ndiheshin si shpella të historisë dhe ngjyrave na ftonin në një udhëtim të mrekullueshëm. Por, përveç pamjeve që tërhiqnin vëmendjen tonë, ishim të habitur nga numri i madh i grave që shërbenin si police të komunikacionit. Ato na përshëndesnin me buzëqeshje të ngrohta dhe ftesa të mirëmenduara, duke na bërë të ndiheshim të mirëpritur dhe të sigurt.

Një kafiteri, e mbështjellë nga hijet e një parku të bukur, na ftoi të ndalnim dhe të shijonim një kafe të aromatizuar, si një ndalesë e këndshme në këtë ekskursion. Ndërsa shijonim kafen, syri ynë u ndal në një statujë që ishte vendosur aty për të bërë një përshtypje të veçantë. Kjo statujë, e cila tërhoqi gjithçka që kishte mbetur në mendjen tonë, ishte një krijim i jashtëzakonshëm i Salvador Felipe Jacinto Dalí Domènech, i njohur si Salvador Dalí – një emër që i dha një dimension të ri artit surrealist.

Dalí, një artist i paharrueshëm që lindi më 11 maj 1904 dhe u nda nga kjo botë më 23 janar 1989, kishte krijuar një botë të tij të brendshme përmes pikturave, skulpturave dhe skenografive të ndryshme. Në Figueres, në Kataloni, ai ndjeu nevojën për të ndarë vizionin e tij me botën dhe krijoi muzeun e tij më 1974, Teatri-Muze Gala Salvador Dalí. Me një pasuri prej 1648 pikturash dhe një koleksion të jashtëzakonshëm të librave të ilustruar, vizatimeve, skulpturave dhe projekteve të tjera, përfshirë një film animacion për Disney, Dalí kishte lënë një trashëgimi të veçantë që i kishte dhuruar artit një prekje magjike dhe të pabesueshme.

Ne u njoftuam me këtë pjesë të veçantë të artit dhe, si për të vënë në pah atë që sapo kishim zbuluar, ndaluam për të reflektuar mbi bukurinë dhe origjinalitetin që vetëm një artist si Salvador Dalí mund të ofronte.

Një orë e shtrembër, e cilësuar ndryshe nga çdo tjetër, shkëlqente në mënyrë magjepsëse në atë ambient të veçantë. Përreth saj, një turmë turistësh të habitur ishte mbledhur, të magjepsur nga kjo vepër e jashtëzakonshme arti. Ne, gjithashtu, u ndalëm për të admiruar dhe për të kapur çastet e bukura në fotografi, duke i lënë kafet tona përgjysmuar. Ndërkohë, kamarieri i kafiterisë, kur vuri re se ishim të huajt, na solli nga një kafe të re për të shijuar dhe për të kompletuar përvojën tonë të këndshme.

Koha kalonte dhe ishte e nevojshme të ktheheshim në Barcelonë. Autobusi që na kishte pritur ishte parkuar në një rrugicë të qetë dhe na ftoi të hipnim për në rrugët e njohura që kishim përshkuar më parë. Këtë herë, po e shihnim çdo fushë dhe peizazh me një vëmendje të veçantë. Ato ara të mbjella me duhan na kujtonin fshatrat tona, ndërsa fushat me vreshta ngjasonin me Rahovecin e njohur për vinotë e tij të mrekullueshme. Çdo gjë që shihnim na bënte të mendonim për Kosovën, dhe kur ia thash Tefikut, ai qeshi dhe tha se isha e mërzitur nga ngjashmëria e dukshme.

Në mbrëmje, rreth orës 8, mbërritëm në hotel dhe, për fatin tonë të mirë, aty kishim mundësinë të dëgjonim muzikë spanjolle, një melodi që e adhurojmë thellë. Ne u tërhoqëm për të fjetur më herët se zakonisht, sepse rruga për tu rikthyer në vendin tonë të dashur ishte e gjatë dhe e ngarkuar, dhe zemra jonë ishte e mbushur me nostalgji dhe mërzi.