A e kuptojmë ne Europën?
Nga Ndue Ukaj
Nevoja për të bukurën, si kategori e lartë estetike, arkitektura madhështore, letërsia e muzika, në sinkroni me kërkesat e larta shpirtërore, kanë qenë shtytjet kryesore që i kanë dhënë hov qytetërimit perëndimor, qytetërim ky, në të cilin, siç thotë Umberto Eco, “këmbimet kulturore kanë kontribuar më shumë se çdo gjë në ndërtimin e asaj çfarë është sot Europa.”
Kurse ne, duke u këputë prej rrjedhave të këtij qytetërimi, pas pushtimit osman, jemi goditë keq nga shëmtia, dhe, siç kanë vërejtë shkrimtarë e studiues, nuk kemi treguar ndjeshmëri për të bukurën. Ky raport negativ me të bukurën, e kishte pezmatuar keq Faik Konicën, i cili thoshte:
“Ashtu kuptova se në të vërtetë kisha arritur në Shqipëri, një vend i bekuar me një mijë bukurira, po i shkelur nga një turmë, e cila ushqen një urrejtje kundër bukurisë.”
Sa herë kthehem në Europë, e kuptoj gjithnjë e
më shumë pezmatimin e Konicës, por dhe pazotësinë tonë për ta kuptuar vërtet Europën, sidomos atë kulturore, që është thelbi i ekzistencës së saj.
Sot u ktheva në Kopenhagë, kryeqytetin e Danimarkës, të cilin e kam vizituar disa
herë. Ky qytet, me një trashëgimi të pasur dhe me një arkitekturë mbreslënëse, të josh, të nxit ta vizitosh e rivizitosh, siç ngjet me të gjitha kryeveprat e artit, të cilat të ushqejnë shpirtërisht dhë të ftojnë t’iu rikthehesh disa herë.
Kopenhaga ka këtë magji, sepse është qytet i bukur, në të cilin bashkëjeton për mrekulli e vjetra me të renë.
Danezët, si të gjithë popujt europianë, kanë ndjeshmëri të thellë për të bukurën dhe tregojë një kujdes të veçantë kundrejt traditës, të cilën e mirëmbajnë për bukuri.
Ngecjet tona serioze dhe pazotësia për t’u konsoliduar, janë rrjedhojë e krizës kulturore dhe për sa kohë nuk e kuptojmë këtë problem, zor të dalim prej mjegullës ku jemi katandisë.
Shoqëria jonë vazhdon të mos tregojë ndjeshmëri
për të bukurën dhe të mos ketë objektiva të qarta
kulturore e estetike, por të vetëkënaqet dhe lehtësisht të zhytet në tallava, prandaj nuk e kuptojmë Europën të tillë çfarë është, por e sajojmë një Europë imagjinare.
