Vdekja e lisit plak

Tregim nga Resmi Osmani

Isha tetë vjeç.

Atë vit pllakosi uria. Zija e bukës. Në magje nuk mbruhet bukë. S’ka bukë! Por buka eshtë palca e jetës.

Pyetja jonë :”E çdo të hamë moj nënë” mbetet pa përgjigje. Nëna s’ka çtë na japë veç dhimbjes dhe dashurisë, por ato s’na e shuajnë dot urinë.

Me se do të ushqehemi? S’kemi çtë përtypim veç dhimbjes sonë dhe do t’a kapërdijmë me lotët tanë.Fantazma e vdekjes, ashtu si e kam parë në figurat e librave, me atë skeletkafkën e neveritshme në njerën dorë dhe kosën në tjetrën, vërtitet rreth kasolles sonë. Pret që ne të shuhemi nga uria dhe të na marrë në mbretërinë e saj të nëndheut. E ka kot, ne nuk dorëzohemi:

”Sa ka frymë ka edhe shpresë.” Thotë nëna.

U shitën dhe u shkëmbyen me drith gjithëçka mund të shitej dhe shkëmbehej. Duhej jetuar.Buka është jeta. E ç’mund të jetë më e shtrenjtë se jeta? E shtym si mundëm e me të keq, deri buzë pranvere. Po më tej,deri sa të bjerë drapëri në grurë?

Ishte radha e lisit, që gjendej brenda oborrit tonë.

Fillikat por  madhështor, në fushëtirë dallohej që larg. Për të rrëfyer atë vend, thoshin: “Te lisi”. Monument i gjelbër. E adhuroja dhe i falesha si të kishte shenjtërinë e një tempulli. I vjetër sa s’e dinte kush se sa.Brezat kishin ardhur dhe ikur, ai po aty.Qindra vjet kishte parw diellin të lindëte e perëndonte, stinët që ndrroheshin, ngjarjet që kishin ndodhur. Me trung që se zaptonin dot dy burra, që zinte fill nga toka dhe merrte hov me degët në qiell. Dimërave, i zhveshur nga gjethnaja, u bënte ballë trimërisht shirave, furtunave, ngricave. Pa vinte pranvera dhe plaku rinohej,vishte e stolisej me rroben e gjelbër magjike, i gëzohej dritës dhe diellit.Në kurorën e tij u jepte strehë zogjve këngëtarë që, thurnin foletë dhe çiftëzoheshin. Në piskun e vapës nën hijen e tij mrizonin delet, por uleshin edhe pleqtë për t’u flladitur dhe kuvenduar shtruar.Edhe të rinjtë që bisedonin për vajzat dhe dashurinë.

Lisi  ishte shoku im. Sa halle kisha qarë me të, sa të fshehta i kisha thënë! Besoja se më dëgjonte, nuk mërzitej së dëgjuari dhe përgjigjej me gjuhën e tij të fshehtë, frushullimën e gjetheve, misterin e të cilave vetëm unë e kuptoja. Më përshëndeste dhe më dlirte me këngën e bukur të zogjve që strehonte, më flladiste verës me hijen e kurorës. Mbështesja shpatullat në trungun e tij, mbyllja sytë dhe ëndërroja gjëra të bukura.  Besoja se natën, përralltari plak, kuvëndonte me hënën dhe yjet.Ia kisha zili.

Për vit, si lajmëtar të  pranverës, vinte nga vendet e largëta çifti i lelekëve dhe ngrinte në majë të tij folenë. E kishin shtëpi të tyren. Rrija dhe i soditja. Ishin të bukur, sqepin dhe këmbët të kuqe, krahët të zez, trupin të bardhë. Krokërima e tyre me sqep,që ishte kënga e tyre e hareshme, dëgjohej gjer larg. Edhe lelekët ishin shokët e mi. Për shkak të tyre u prisha me shokun e lojrave, Lipin se ai recitoi ca fjalë që smë pëlqyen: ”O lelek, shalë purtek, /të vrau hoxha me dyfek/të mbuloi me dërrasa/ sa të doli glasa!”Ç’ne hoxha, shtrigani plak, të vriste lelekun?” Nuk ja përtova dhe ja ktheva ashtu si e ngacmonin:“Lipi, Lipi sorra , një kupë me morra!” Që atëhere u zemëruam dhe nuk folëm më.

E zura zët edhe hoxhën që donte të vriste lelekun dhe mu kujtua ajo tallja që i bënin: Hoxhë ,Hoxhë, me binish/ mos do petulla me mish/ apo zorrë zier?/ O kurriz kërcyer! Dhe tjetra: Hoxhë, Hoxhë brakulli/ të zëntë tartakulli! Boll ishin.

Në vjeshtë të parë, kur zogjve që kishin nxjerë, u ishin forcuar krahët, lelekët fluturonin për në viset e ngrohta. Kur të ktheheshin pranverën e ardhëshme, ata nuk do ta gjenin lisin me folenë e tyre të vjetër, kushedi sa do të mërziteshin dhe do të kërkonin një tjetër vend. Kjo më trishtonte edhe mua.

Po Lisi ynë, bënte me shumicë lënde, që ndryshe nga ato të lisave të tjerë, ishin më  të mëdhaja dhe po t’i piqje në prush haheshin si gështenja dhe nuk ishin të athëta.

Erdhi koha të ndaheshim.

Blerësi ishte një qerrepunues. Thonë se  druri i lisit është më i miri dhe i forti për bucelat dhe spinat e rrotave të qerreve.

Ai dërgoi dy druvarë, me qerre, sharrë e sopata. U shkova pas. I sëlluan sa u hante krahu me sopatat e mprehta. E ndjeva  sesi rënkoi kur bujashkat u shkëputën nga trungu, si mishi nga eshtrat, pastaj si happen vend e sharruan: kësh-kësh, dhëmbët mizorë të hekurt po i kafshonin zemrën, filloi të dridhej nga dhembja e pastaj jetëprerë u vidhis me rrapëllimë, toka që e kishte ushqyer e rritur, u trand dhe psherëtiu.

Më erdhi për të qarë.

Pastaj trupin e sharruan kondur-kondurë dhe e ngarkuan në qerren që e tërhiqnin dy buaj të zez. E zezë dita, të zez buajt. I ndoqa me sy sa u larguan. Mu duk se përcillja  xhenazen e një shoku të dashur që do të më mungonte.Si të kishin vrarë një njeri! Në shesh mbetën cungu dhe degët si  gjymtyrë të trupit të pajetë.

Lisi im plak. Kur u vjen koha , edhe pemët vdesin.I kam pare në pyll, por vdesin në këmbë. Ty të shtrinë përtokë, mizorisht.

Lisi im i dashur. Ti vdiqe parakohe. E prite vdekjen në këmbë, trimërisht.Ty që s’të kishin rrëzuar rrufetë, shqotat, shtrëngatat dhe stuhitë, të rrëzoi zija e bukës, për një thes grurë, me  sopatën e druvarit.

Falna! Ti vdiqe që të jetojmë ne!