Thënie

Nga Astrit Lulushi

Qyteti Atikë (breg-det), është kryeqyteti i Greqisë; solli Athenai (shumës, sepse qyteti kishte disa zona dalluese nga Zotërit jepnin këshilla); tradicionalisht rrjedh nga Athena, asimiluar nga një emër i humbur në një gjuhë parahelene (pellazge).

Historia se si Athina mori emrin e saj mbështetet në mite. Qyteti në fakt ka pasur disa emra gjatë historisë së tij 3400 vjeçare.

Emri fillestar i Athinës ishte “Aktiki”, mbreti i parë i vendit, Aktaio. Më pas, ndërsa qyteti vazhdoi të rritej, pasardhësi i Aktaios, e quajti qytetin me emrin e tij, Cecrops.

Mitologjia thotë se perënditë e Olimpit e shikuan qytetin e bukur të begatë dhe vendosën ta bëjnë të vetin, dhe emri i Athinës ndryshohet për herë të fundit.

Siç vëren historia, qyteti antik i Athinës ishte një forcë e fuqishme dhe luajti rol të rëndësishëm në zhvillimin dhe avancimin e qytetërimit të lashtë grek.

Në kohët moderne, mbetjet e perëndive dhe lavdia e tyre nga lashtësia janë të shpërndara në të gjithë qytetin.

Ka një histori të pasur dhe mitike rreth Athinës, dhe mënyra se si u emërua nuk bën përjashtim.

Historia fillon me një duel midis perëndive të lashta të Olimpit për të përcaktuar se kush do t’i jepte qytetit emrin dhe të bëhej mbrojtësi i tij.

Thuhet se perëndia e detit, Poseidoni, dhe perëndesha e mençurisë, Athena ishin gati të duelonin për të zotëruar qytetin.

Zeusi deklaroi që të dy perënditë t’i jepni një dhuratë mbretit Cecrops, i cili ishte një krijesë gjysmë njeri, gjysmë gjarpër; cilado dhuratë të pranohej do të përcaktonte emrin e ri të qytetit.

Legjenda thotë se të gjithë qytetarët u ngjitën lart në Akropol për të parë ofertat e Athinës dhe Poseidonit.

I pari ishte Poseidoni, i cili goditi shkëmbin e Akropolit, duke hapur një burim uji dhe duke i ofruar qytetit të ri sukses në luftë dhe në det.

Njerëzit e pëlqyen ujin dhe nuk u magjepsën, pasi kishte shije të kripur si detet që mbretëronte Poseidoni.

Kur erdhi radha e Athinës, ajo doli përpara dhe mbolli një farë në tokë, e cila mbiu menjëherë në një pemë ulliri.

Ky ishte gjesti i perëndeshës për t’u dhënë banorëve frytet simbolike të paqes dhe mençurisë, si dhe mbjelljen e pemës që u siguronte vaj, ushqim dhe dru për djegie.

Sipas një interpretimi të fabulës, burrat mbështetën Poseidonin ndërsa gratë, të cilat votuan më shumë se burrat, ishin në favor të Athinës.

Që nga ajo ditë, qyteti mori emrin e perëndeshës duke u bërë i njohur si Athinë. Bufi, që nënkupton mençurinë dhe ishte i lidhur me Athinën, erdhi për të përfaqësuar qytetin në antikitet.

Perëndesha Athena përshkruhej në njërën anë të monedhës greke të dhrahmisë, ndërsa bufi ishte në anën tjetër.

Qytetarët e Athinës ndërtuan tempuj dhe statuja dhe organizuan festivale kushtuar patrones së tyre, Athinës, si Partenonin (Pale-thonin) madhështor në Akropol.

Vetë perëndesha Athena ka një histori mjaft intriguese. Edhe pse disa mite pretendojnë se Metis perëndeshë e këshillës, ishte nëna e saj, shumica pretendojnë se ajo nuk kishte nënë dhe se lindi vetëm nga Zeusi.

Thuhet se si perëndeshë e mençurisë, Athena nuk ka lindur natyrshëm, por doli plotësisht e rritur nga balli i Zeusit, babait të saj.

Sipas miteve të shumta, Athena ishte e preferuara e babait të saj. Aresi, perëndia i luftës, madje akuzoi Zeusin për paragjykim ndaj Athinës për shkak të mënyrës së saj të lindjes, sipas Iliadës së Homerit.

Ajo konsiderohej se përfaqësonte aspektet strategjike të luftës dhe ishte e njohur për mbrojtjen e heronjve, më së shumti Jason, Perseus, Herakles dhe natyrisht Odiseun.