TEKSTI PËRFUNDIMTAR I REZOLUTËS PËR SREBRENICËN, DËRGUAR ASAMBLESË SË PËRGJITHSHME TË KOMBEVE TË BASHKUARA
Nga Prof. Xhelal Zejneli
Propozimi përfundimtar i Rezolutës së KB-ve për gjenocidin në Srebrenicë u harmonizua dhe iu dorëzua kryetarit të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara.
“Pas shumë konsultimeve inkluzive, Propozimi përfundimtar i Rezolutës ‘Dita ndërkombëtare e refleksionit dhe e komemoracionit të Gjenocidit në Srebrenicë 1995” nga ‘cross-regional core group’, iu dërgua kryetarit të Asamblesë së Përgjithshme të KB-ve dhe të gjitha misioneve të përhershme në KB”.
Teksti përfundimtar i propozimit të Rezolutës:
“Duke u prirë nga Karta e Kombeve të Bashkuara, nga Deklarata universale për të drejtat e njeriut dhe nga Konventa për parandalimin dhe dënimin e krimit të gjenocidit, duke iu referuar Rezolutës 819 të Këshillit të Sigurimit të datës 16 prill 1993 me të cilën Srebrenica shpallet zonë e sigurt, Rezolutës 827 të datës 25 maj 1993 për formimin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë (GjNPJ) dhe Rezolutës 1966 të datës 22 dhjetor 2010 për formimin e Mekanizmit ndërkombëtar rezidual për gjykatat penale, duke i përkujtuar të gjitha aktgjykimet e GjNPJ-së, e sidomos tetë prej tyre të cilët përmbajnë aktgjykime dënuese për krim gjenocidi ndaj myslimanëve boshnjakë të kryer në Srebrenicë në vitin 1995, veçanërisht aktgjykimin e Kolegjit ankimor të GjNPJ-së të datës 19 prill 2004 (GjNPJ kundër Kërstiqit), Mekanizmin ndërkombëtar rezidual për kolegjin ankimor të gjykatave penale, aktgjykimi i datës 8 qershor 2021 (GjNPJ kundër Mladiqit), aktgjykimin e Mekanizmit ndërkombëtar rezidual për kolegjin ankimor të gjykatave penale të datës 20 mars 2019 (GjNPJ kundër Karaxhiqit), Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICJ) të datës 26 shkurt 2007 e cila përcaktoi se veprat e kryera në Srebrenicë paraqesin vepra gjenocidale, duke konfirmuar kundërshtimin tonë të fuqishëm të pandëshkueshmërisë së gjenocidit, të krimeve kundër njerëzimit, të krimeve të luftës dhe të shkeljeve të tjera të të drejtës ndërkombëtare humanitare dhe të të drejtës ndërkombëtare të njeriut dhe duke theksuar në këtë kontekst përgjegjësinë e shteteve për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë dhe për këtë qëllim të hulumtojnë rrënjësisht dhe të ndjekin penalisht, në përputhje me detyrimet juridike ndërkombëtare relevante të tyre dhe me të drejtën në vendet e tyre, personat përgjegjës për vepra të tilla, për të shmangur përsëritjen e tyre dhe për të arritur një paqe të qëndrueshme, drejtësi, vërtetësi dhe pajtim për të cilën nevojitet pjesëmarrja e viktimave dhe e të mbijetuarve si dhe e anëtarëve të familjeve të tyre si çështje me peshë qendrore, duke përshëndetur përparimin e rëndësishëm që kanë bërë në vitet e fundit gjykatat ndërkombëtare lidhur me luftën kundër pandëshkueshmërisë dhe sigurimit të përgjegjësisë për gjenocid, për krime kundër njerëzimit, për krime lufte dhe për krime të tjera të papara, të arritur nëpërmjet sistemit të jurisprudencës penale ndërkombëtare, në këtë pikëpamje çmon kontributin e posaçëm të GjNPJ-së dhe thekson rëndësinë e gatishmërisë së bashkësisë ndërkombëtare për të ndërmarrë aksion kolektiv nëpërmjet Këshillit të Sigurimit, në përputhje me Kartën dhe bazuar në rastin e veçantë, me qëllim që akoma më shumë të sigurohet përgjegjësia për gjenocid dhe për parandalimin e tij.
Duke përsëritur se përgjegjësia penale, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare për krimin e gjenocidit, është individuale dhe nuk mund t’i vishet cilitdo grup etnik, religjioz apo ndonjë grupi tjetër, apo bashkësi si tërësi.
Duke marrë parasysh rolin e këshilltarëve specialë të sekretarit të përgjithshëm për parandalimin e gjenocidit dhe përgjegjësinë për mbrojtje; dhe duke theksuar rëndësinë e brifingjeve të rregullta për shkeljen e të drejtave të njeriut dhe të së drejtës ndërkombëtare humanitare, si dhe për gjuhën e urrejtjes dhe nxitjen në ngritjen e hershme të vetëdijes për gjenocid potencial, po ashtu duke vënë dukje se procesuimi i personave përgjegjës për gjenocid dhe për krime të tjera ndërkombëtare në sistemet kombëtare të jurisprudencës, përfshi edhe Gjykatën e Bosnjës dhe Hercegovinës dhe të GjNPJ-së, si dhe Mekanizmin ndërkombëtar rezidual për gjykata penale, mbetet qendrore në procesin e pajtimit kombëtar dhe në ndërtimin e besimit dhe për përtëritjen dhe ruajtjen e paqes në Bosnjë dhe Hercegovinë, duke pranuar edhe më tej faktin se bashkëpunimi i fuqishëm rajonal ndërmjet prokurorive shtetërore ka një rëndësi thelbësore për nxitjen e paqes, të drejtësisë, të së vërtetës dhe të pajtimit midis shteteve të rajonit, duke konstatuar se në vitin 2025 do të shënohet tridhjetë vjetori i gjenocidit në Srebrenicë në të cilën humbën të paktën 8,372 jetë, mijëra të tjerë u shpërngulën, ndërsa familjet dhe bashkësitë i devastuan (i shkatërruan):
- Vendos që 11 korriku të shpallet Ditë ndërkombëtare e përkujtimit të gjenocidit në Srebrenicë 1995 e cila do të shënohet çdo vit;
- Dënon pa rezervë çfarëdo mohimi të gjenocidit në Srebrenicë si një ngjarje historike dhe i fton shtetet anëtare t’i ruajnë faktet e përcaktuara, duke përfshirë edhe nëpërmjet sistemeve të tyre të arsimit, duke zhvilluar programe përkatëse, po ashtu në shenjë përkujtimi, me qëllim të parandalimit të mohimit dhe të shtrembërimit të fakteve dhe të dukurisë së gjenocidit në të ardhmen;
- Po ashtu pa rezervë i dënon veprimet të cilat i madhështojnë personat e dënuar për krime lufte, për krime kundër njerëzimti dhe për gjenocid nga gjykatat ndërkombëtare, duke përfshirë personat përgjegjës për gjenocidin në Srebrenicë;
- Thekson rëndësinë e përfundimit të procesit të gjetjes dhe të identifikimit të viktimave të tjera të gjenocidit në Srebrenicë dhe varrosjes dinjitoze të tyre dhe bën thirrje për vazhdimin e procesuimit të atyre kryerësve të gjenocidit në Srebrenicë të cilët pritet të ballafaqohen me drejtësinë;
- U bën thirrje të gjitha shteteve që t’u përmbahen plotësisht detyrimeve të veta sipas Konventës për parandalimin dhe dënimin e krimit të gjenocidit, siç është e zbatueshme dhetë drejtës zakonore ndërkombëtare për parandalimin dhe dënimin e gjenocidit, kundrejt respektimit të detyrueshëm të vendimeve të ICJ-së;
- Kërkon prej sekretarit të përgjithshëm të përcaktojë programin e informimit me titullin “Gjenocidi në Srebrenicë dhe Kombet e Bashkuara”, duke filluar me veprimtaritë dhe me përgatitjet e veta për 30-vjetorin në vitin 2025, edhe më tej kërkon nga sekretari i përgjithshëm që t’ua tërheqë vëmendjen për këtë rezolutë të gjitha shteteve anëtare, të organizatave të sistemit të Kombeve të Bashkuara dhe të organizatave të shoqërisë civile për respektim përkatës;
- U bën thirrje të gjitha shteteve anëtare, organizatave të sistemit të Kombeve të Bashkuara, organizatave të tjera ndërkombëtare dhe rajonale dhe shoqërisë civile, duke përfshirë organizatat joqeveritare, institucionet akademike dhe pjesëmarrësit e tjerë relevantë për ta shënuar Ditën ndërkombëtare, duke përfshirë shënimet dhe veprimtaritë e veçanta në shenjë përkujtimi dhe respekti ndaj viktimave të gjenocidit në vitin 1995 në Srebrenicë, si dhe edukimin përkatës dhe veprimtaritë e ngritjes së vetëdijes së publikut.
Përktheu Xhelal Zejneli
