SHTJEFEN MARK PALUSHI - TEFA

Nga Fritz RADOVANI

Vitet kalojnë, po kujtimet mbesin të pashlyeshme per disa Miqë!

E një nder Ata Miqë të paharrueshem asht edhe Shtjefni ose Tefa!

Ishim në Shtëpi të Kulturës në Shkoder, kur Tefa djalë i vogël erdhi dhe mori një letër nga Prof. Vladimir Jani për sekretarin e Lidhjes në Tiranë, Foto Stamo, letër me anë të së cilës Prof. Vladimiri, i kërkonte me ndihmue Tefën për me u rregjistrue në Lice Artistik në Tiranë, tue pasë parasyshë se Tefa asht i talentuem dhe duhet ndihmue për konditat shëndetësore të tija, sigurisht piknisja ishte talenti i tij. Që në bankat e Liceut spikatë prirja e tij e veçantë për karikaturën, një gjini krejt e veçantë e grafikës por edhe pak e zhvillueme tek na. Piktori i njohtun Zef Bumçi e ndihmoi pa rezerva talentin e ri Tefën, i cili për një kohë të shkurtë bahet i njohun në Shqipni nëpërmjet faqeve të revistës “Hosteni”. Pa kalue pak vite Tefa merr pjesë edhe ndër ekspozita ndërkombëtare ku, fiton edhe çmime artistike.

Tefa krahas ilustrimeve për revistën merret edhe me ilustrime librash dhe me vepra karikature që i paraqet në ekspozitat lokale të Shkodres dhe ato nacionale në Tiranë, ku, pothuej vazhdimisht asht nderue me çmime për merita artistike.

Pa hy në analiza të veprave apo të ekspozitave personale të Tija, unë do të tregoj në këte shkrim dy aspekte: Tefa aplikues i parë në Shqipni i karikaturës në tekstil dhe, Tefa piktor i denjë si shok dhe mik i vërtetë me u quejt “shkodranë”.

Deri në vitin 1993 ruejta me shumë kujdes arkivin e plotë të modeleve të tekstilit të punueme në atë fabrikë që nga hapja e repartit të stampimit në vitin 1959 nga piktori bullgar i cili, kishte ardhë në Shkoder për aplikimin e metodës së stampimit me serigrafi në Shqipni. Aty ishin të gjithë negativat e modeleve që ishin stampue në fabrikë që në fillim nga piktori Franc Ashiku. Ka pasë pak filma të damtuem nga një përmbytje e fabrikës, por me pak retushime nuk humbtë vizatimi origjinal, mbasi ata filma mujta me i tha nga ujë në ato ditë. Mund të tham se vlera e tyne ishte shumë e madhe për historikun e tekstilit në atë qytet ku, pëlhura e mëndafshit asht aq e vjetër sa vetë Shkodra… Porsa dola në pension në vitin 1992, u zhduk edhe arkivi. Mbas vitit 1969 aty ishin të ndamë në vite edhe negativat, edhe mjaft vizatime në letër por, edhe mjaft nga kampjonet që pregatiteshin në pelhurë për me u aprovue nga entët tregtare të krejt vendit tonë. Duhet theksue se në konsultat për këto modele paraqiteshin rreth 75 – 80 modele vizatimi në vit të pregatituna kryesisht nga unë dhe Tefa, i cili mbulonte gjokset e bluzave të trikotazhit me karikaturat e Tija aq të dashtuna për fëmijët e të gjitha moshave, madje edhe shumë pelhura pambuku të vlefshme për me u përdorë edhe nga vajzat e reja të rritëshme.

Kanë kalue 16 vjetët si ujë pa kuptue si ecë koha…Por, nuk më shkonte kurr mendja se me aq shpejtësi po ecin edhe këta vjet të tjera pa Tefën!… Shumë herë harroj… se, Tefa nuk asht ma!…

Jetoj edhe sot me shumë kujtime të bukura të asaj kohe që ishim me Té, ma shumë se shokë e miq!

Ashtu si mue: Shkodres sot i mungon një e qeshun në ditë ma shumë!..

Rast i veçantë: Kam fillue punën në Fabrikën e Pelhurave, si piktor tekstili bashkë me Shtjefën Palushin (ose Tefa) me 18 Korrik 1969, dhe jemi nda përgjithmonë me Té, po me datën 18 Korrik 1985, plot 16 vjet… Sikur edhe vetëm 16 faqe me shkrue në një artikull prap do t’ishte pak me anekdota, kujtime, diskutime, probleme jete e pune…probleme që as nuk mund të mendohen nga njerzit të cilët nuk e kanë jetue atë kohë, kur Tefa tue kenë edhe anëtar i Lidhjes së Artistave, punonte me një ish mësues të larguem nga arësimi për biografi…por, gjithmonë prej ditës së parë e deri tek e fundit: “shok e mik besnik”.

Asht i perjetshem dhe i paharrueshem kujtimi i artistit Tef Palushi!

Vetem ata që Tefen e njohën personalisht kanë shka kujtojnë per artistin, piktorin dhe humorin e Tij të paharrueshen nder të gjitha kohët!

Vertetë vitet kalojnë po, kujtimet sa vijnë e nguliten nder kujtesat tona.

Kush e njohu Tefen…, ai ruen kujtime të perjetëshme per Ate Artist!

Melbourne, 2 Nandor 2024.