Maskrat greke mbi shqiptarët nuk patën të sosur

Nga Vepror Hasani

U krijuan 5000 shkolla për greqizimin e shqiptarëve

Mbledhja e shkollave shqip në Bukuresht çoi tek Sulltani në Vjeshtën e 3-të të vitit 1898, një tejshkronjë (telegram), ku i kërkonte lirinë për mësimin e gjuhës shqipe në shkollat që kishte çelur qeveria në Shqipëri.

Telegrami ishte ky: Mbledhja e shkonjave të shqiptarëve u organizua nga vetë shqiptarët, nga të dyja fetë (myslimanë e të krishterë, dhe nga çdo vend i Shqipërisë). Mbledhja u bë në emër të kombit shqiptar. Shqiptarët, duke parë që edhe pse qeverisë i jepnin pagesa të mëdha, ku një pjesë e tyre duhej te shkonte për shkolla kombëtare, dhe në vendin tonë përsëri nuk kishte shkolla shqipe, ndërsa të huajtë kishin 5 mijë shkolla, çoi në një organizim të ri. Dhe pas këtij organizimi gjendja ndryshoi:  gjuha shqipe u pajis me libra, ditarë dhe mësonjës, më tëpër se njëqind mijë shqiptarë e shkruanin gjuhën shqipe dhe një tok të diturish të Evropësë e dinin që çdo vonim në moslejimin e shqiptarëve të mësonin gjuhën e tyre, do t’u soste durimin dhe do t’i nxiste të punonin kundër Turqisë. Nisur nga ky këndvështrim u bë mbledhja e shkollave, dhe të gjithë, me një zëm dërguan te Fron’ i Madhësisë lutjen e nxehtë, që t’i urdhëronte të vihej edhe gjuha shqip në të gjitha shkollat që ishin në atë kohë në Shqipëri. (Marrë nga “Kalendari kombiar” 1899, f. 9-10).

Por ende vijonte të ishte kohë mallkimesh

Shenjtorët e abetares u vranë një pas një. Ishte kohë mallkimesh, por zoti kishte qënë me të mallkuarit dhe jo me mallkonjësit. Hijetarët e kishave, dhespotët dhe mitropolitët kishin marrë rrugën e satanait. Ishte koha kur djalli shitej si i shenjtë dhe shenjtori konsiderohej si i paudhë.

U mallkua Naum Veqilharxhi, sepse krijoi alfabetin e gjuhës shqipe. U tha se 20 vitet e krijimit të afabetit nga Naum Veqilharxhi kishin qenë marrëzi e mallkim.

U mallkua Petro Nini Luarasi, sepse rendte sa në një krahinë në një tjetër për të mbjellë farën e gjuhës shqipe.

Mitropolitët Qirilli, Gregori dhe Fillaret Vafidhi përgatisnin mallkime pa rreshtur.

U mallkua Gjerasim Qiriazi, sepse hapi të parën shkollë të vashave në Korçë më 23 tetor 1891, bashkë me motrat Sevastinë dhe Parashqevinë.

U mallkua At Naum Cerja, i lindur në Rehovë të Kolonjës sepse bënte thirrje: “Lexoni librat e Naimit!”.

U mallkua Gjergj Qiriazi. Ai dinte t’i fliste mirë greqishten, bullgarishten, vllahishten dhe turqishten, por u mallkua vetëm seppse dinte të fliste shqipen. Dhe kjo ndodhte kur ai kishte lindur në Peras të Kolonjës, ku aty kishte mësuar gjuhën e nënës.

Ilmi Pasha i Manastirit thërriste i nervozuar “Do ta vras Gjergj Qiriazin”!

U mallkua Baba Braho Qesaraka sepse, sipas tyre, kishte “lënë rrugën e zotit” dhe kishte marrë atë të djallit. Teqenë e kishte kthyer në mësonjtore dhe mes shkëmbinjve të Qesarakës dhe errësirës së netëve fshihte dhe shpërndante abetaret shqip.

U mallkua Sevasti Qiriazi, mësuesja e parë e Shkollës së Vashave, ku bashkë me të do të vinte nga Manastiri dhe Fanka Efthimi, e cila qëndroi në Korçë për 21 vjet, por historia shkroi shumë pak për të.

U mallkua Themistokli Gërmenji nga fshati Gërmenj i Kolonjës, sepse bashkë me kapedanë të tjerë si, Shahin Kolonja, Mihal Grameno etj.,dolën në mbrojtje të shkronjave shqipe.

U mallkua At Papa Kristo Negovani, nga fshati Valanj i Kolonjës, sepse predikimi i tij ishte: “Zoti ynë në qiell është Shqipëria”.

Dhespot Kara Vangjeli formulonte mallkimet më të frikshme për vdekjen e At Cerjes.

Mallkimi ndoqi edhe vëllezërit Stefan Postenani, priftin Nikolla Ikonomi, Kristo Luarsin, Ilo Mitkë Qafzezin, Fetah Qinamin, Hasan Qinamin, Sefer Gostivishtin etj, etj. Kolonja përjetonte valën e zezë të mallkimeve pa fund.

Thirrja e atdhetarëve ishte: “Lexoni librat e Naimit!”

Po kështu, më 3 korrik 1911 grekomanët e Follorinës vranë patriotin Jan Dini (Kotori), afër varreve të Pleshovicës në rrugën Negovan – Follorinë, sepse patrioti në fjalë po themelonte një shkollë shqipe, dhe kishte dhuruar 40 napolona për tulla e tjegulla.

Shqiptarët kanë të njëjtin identitet etnik pavarësisht fesë që përkasin

Këtë dukuri te shqiptarët e shekullit XIX, gjuhëtari dhe etnografi më i madh i Rilindjes Kombëtare Serbe, Vuk Karaxhiq (1787-1864), e shpjegonte kështu: ‘Edhe ata (arnautët) kanë fe katoliko-romake (e ndoshta edhe ortodokso-greke), ndaj quhen të gjithë arnautë. Dhe le të themi se e urrejnë njëri-tjetrin pak, por sipas traditës së tyre, para popujve të tjerë jetojnë si vëllezër, sikur të ishin të gjithë të një feje. Kështu, një arnaut i fesë islame do të vriste dhjetë turq të vërtetë për një arnaut të fesë katolike-romake, ashtu sikurse një arnaut i fesë katolike-romake do të vriste dhjetë italianë për një arnaut të fesë islame”. Pothuajse për shumë udhëtarë dhe studiues të shekullit të nëntëmbëdhjetë që kishin vizituar Shqipërinë, gjykohet njëzëri se ky fenomen shqiptar ishte unik për kushtet e Europës Juglindore dhe Qendrore në shekullin e nëntëmbëdhjetë!

Gjenocidi serbo-malazezo-grek mbi myslimanët

Nga Prof. Dr. Bajram Xhafa, Universiteti ‘L. Gurakuqi” Shkodër

“Në Korçë… grekët urdhëruan menjëherë të flitej në gjuhën greke dhe jo shqip. Shumica dërmuese e banorëve të krahinës ishin myslimanë dhe nuk kishin asnjë dëshirë të bëheshin shtetas grekë… Kisha orthodhokse me programet kundër çifutëve në Rusi dhe me bëmat e saj në Ballkan, mban rekordin botëror për mizoritë fetare. Ashtu si në Mal të Zi, edhe këtu dëshira e pushtuest ishte që ta shfaroste ose ta dëbonte popullsinë shqiptare sidomos pjesën myslimane.

“Tani që serbët erdhën në Ohër dhe grekët në Korçë, – shkruante Edit Durham, – fillova ta ndiej veten fajtore pse dikur kisha uruar që turku të largohej nga Evropa. Sa ishte turku aty, shpresat nuk ishin shuar. Ndërsa këta pushtues të “krishterë” ishin njëqind herë më të këqinj. Por të vënë në tehun e hanxahrit, shqiptarët u zgjuan. Të njëjtat skema makabër zhvilloheshin edhe në jug të Shqipërisë nga masakrat e ushtrisë greke”.

Mars 1911, bandat greke, terror në jug të Shqipërisë

314 fshatra myslimanësh u dogjën

Në Parlamentin Anglez raportohej për “mizoritë e frkshme që ishin duke kryer bandat greke në jug… ku refugjatë shqiptarë shkonin drejt Vlorës nga Berati dhe Korça (të cilët ranë në duart e grekëve), numri i muhaxhirëve të grumbulluar në kodrat me ullinj përreth qytetit të Vlorës shkonte në më shumë se 100.000, sepse vendi ishte shkretuar, muhaxhirët lanë shtëpitë e tyre për shkak të ashtuquajturës kryengritje epirote, kryengritje kjo e kamufluar si “lëvizje” për “autonominë e Vorio-epirit”, por në fakt bëhej fjalë për agresionin ushtarak grek mbi pjesën jugore të Shqipërisë.

“Në furinë e këtij shpërthimi barbar, – shkruante Abaz Eremeni, – u dogjën e u bënë shkrumb e hi 314 fshatra myslimanësh”. Arkivat e Washingtonit, bënin fjalë për 400 fshatra të djegur dhe të shkatërruar krejtësisht, – shkruante historiani shqiptar i diasporës Stavro Skendi. Tashmë te shqiptarët kishte mbërritur zgjimi kombëtar, pjesërisht në mënyrë graduale, pjesërisht si rrufe dhe tronditje.

Dhe duke qenë se me objektiva të tilla ishin projektuar këto luftra, kjo edhe për faktin tjetër, sepse pjesa myslimane e popullsisë përbënte shumicën, ndaj asaj i ra edhe barra kryesore e qendresës kundër ushtrive pushtuese të shteteve ballkanike. Dhe sigurisht, mbi të ra dhe do të binte furia e urrejtjes dhe e egërsisë fetare e shoviniste. Në një artikull drejtuar vetëm myslimanëve, Faik Konica vinte në dukje se për ata (për myslimanët) po afrohej një rrezik eminent. Dukej e sigurtë, otomanët do të dëboheshin prej Evropës, dhe shqiptarët myslimanë rrezikonin kështu, të përziheshin edhe ata mbasi vendi i tyre do të ndahej.

Kleri katolik këtë rrezik e parandjeu herët (qysh në mars të vitit 1911), ose më drejt, disa anëtarë me influencë të tij, si Dom Ndre Mjeda dhe Dom Luigj Bumçi të cilët menduan t’i shpëtonin të keqes duke u orvatur të zgjeronin kuptimin e Kultus-protektoratin. Shkelja e priviligjeve shekullore për shërbimin ushtarak dhe taksat në bazë të marrëveshjes midis feve të lira dhe qeverisë turke qe një prishje e kësaj marrëveshjeje. Ata kërkonin ndërhyrjen austriake, sepse për shqiptarët myslimanë qe e natyrshme të luanin rolin kryesor në procesin e zgjimit kombëtar. Ata përbënin shumicën dhe pa ata nuk mund të kishte Shqipëri, – shkruante Stavro Skendi. Lufta e Shkodrës dhe e Janinës, lufta e Kakarriqit, qendresa në Qafën e Kolesianit, në malësinë e Dibrës e të Pukës janë përballje me armikun të bëra tërësisht nga popullsi myslimane.

100,000 të vdekur, 500,000 po vdesin urie

Ushtria greke terrorizoi Devollin dhe Korçën, por jo vetëm kaq: Avancimi i saj në dhjetor të vitit 1912 bëri që shumë familje myslimane të Devollit të zbrisnin në Korçë, të detyruara nga persekutimi i grekëve. Burra, gra, fëmijë të zhveshur e të zbathur iknin nëpër dëborë e akull të lemerisur, duke lënë të shkreta shtëpitë e tyre, plaçkat e bagëtitë.

Në fillim të qershorit 1915, – shkruan Haris Silajxhiç, – në “Shqipëri dhe SHBA në arkivat e Washingtonit” Fondi për Ndihmë Shqipërisë i dërgoi një letër presidentit të SHBA-ve, nëpërmjet së cilës e njofton për situatën e vështirë në Shqipëri, (është fjala për Shqipërinë Jugore, ku gjysmë milioni po vdesin nga uria, ndërsa 100.000 kishin vdekur), shifra këto që nuk i gjen në tekstet mësimore as të nivelit akademik.

Shqiptarët kërkesë Europës për dëmshpërblim

Për shqiptarët foli edhe ish-ambasadori amerikan: E lashë Shqipërinë në vuajtje dhe të mbytur në gjak nga faji i Europës, – shkruan George Fred Williams, ish-ambasador i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Greqi e në Mal të Zi. (v. 1913-1914).

Dhe nuk vij të flas si mik i njerëzisë, por vij si mik dhe adhuronjës i racës shqiptare. Dashuroj Shqipërinë, dashuroj burrat e Shqipërisë, siç dashuroj Amerikën, siç dashuroj burrat që i kanë dhënë lirinë Amerikës. Shqipëria do të jetë e lirë. Shqipëria i ka dhënë pesë imperatorë Romës dhe gjaku i shqipeve ka forcuar kombet e tjerë. E lashë Shqipërinë në vuajtje dhe të mbytur në gjak nga faji i Europës, e cila tani po lan gjynahet e saj. Unë protestova kundër paudhësisë së Europës kundrejt Shqipërisë, lashë vendin tim zyrtar dhe ju siguroj, që unë besoj se ajo ditë që unë protestova për Shqipërinë, është dita më e lumtur e jetës sime… Tregtia e Amerikës duhet të jetë e lirë për kombin shqiptar, që është vëllai i kombit amerikan. Unë jam gati për çdo shërbim për lirinë dhe shpëtimin e Shqipërisë, edhe me jetën time.

Shqiptarët nuk kanë vetëm të drejtë t’i kërkojnë Europës drejtësi, por t’i kërkojnë asaj edhe dëmshpërblim.

Europa e krishterë është e përgjegjshme për robërinë dhe varfërinë e popullit shqiptar. Unë mund të dëshmoj që me gjithë protestat e mia, Europa e krishterë është shkaku i eksodit të dhimbshëm të 100.000 fshatarëve që duhet t’i linin vatrat dhe pasurinë e tyre dhe të vinin si refugjatë në Vlorë ku ata do të vdisnin nga uria dhe sëmundjet, pa numëruar ata që janë pa ndihmë dhe mbështetje. Kundër gjithë gënjeshtrave dhe akuzave se shqiptarët janë egërsira unë citoj fjalët e Eriksonit, këshilltar amerikan, që ata e kanë dashur dhe e duan, pse ai ka punuar e jetuar midis tyre: “Nuk ka popull më të dëshirueshëm dhe më të dashur në gjithë Europën se Shqiptarët. Ata kanë në të njëjtën kohë elementët e forcës, burrërinë, kurajon, të lidhura me devotshmërinë më të butë dhe më të ligjshme!”.  Nga George Fred Williams, ish–ambasador i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Greqi e në Mal të Zi. (1913-1914).

Përkrah shqiptarëve kishte dalë edhe Milan Shuflaj, albanologu i njohur kroat me prejardhje hebreje. Ai i pengonte serbët me punimet e tij shkencore mbi kombin shqiptar. Për këtë punë Shuflaj u rrah deri në vdekje më 1931 në një nga rrugët e Zagrebit. Ai ishte duke shkruar edhe një libër me emrin “Codex Albanicus”, dorëshkrim, të cilin serbët ia vodhën.

Albert Einstein (Ajnshtajn) dhe Heinrich Mann reaguan për vrasjen e Milan Šufflay-it nga serbët.

Ligësitë e grekëve nuk kishin fund

Për ligësirat e vojtjet e Shqiptarëvet duhet të kesh një det me mellan për t’i shkruar, se nuk numërohen dot, po vetëm të pakat numërojmë që të mundë bota të kuptojnë. Burgjet e Janinës, Gjinokastrës dhe të Korçës janë mbushur me shqiptarë dhe me qenë se nuk nxë të tjerë po i dërgojnë në Greqi. Edhe për këtë çështje Qeveria greke dha urdhër, siç duket faqezaj, që të mos i çonin të gjallë por vetëm emrat, ndaj gjatë udhës i rrihin mirë, i mundonin dhe i vrisin të mjerët Shqipëtarë! Sot na arriti një lajm i zi nga Korça: atdhetarin dhe luftëtarin Goni Toljo Katundin e vranë udhës kur e shpinin në Follërinë. Këtë atdhetar, me të vajtur grekët në Korçë, e rrahën dhe e burgosën, ku nga të rrahurit u sëmur për vdekje dhe pas kësaj e lëshuan. Tani, me të mbetur Korça Shqipëri, Toljon e muar përsëri, por këtë herë e mbushnë detyrën plotërisht se e vranë! (Përlindja e Shqipëniës, Vit’ i I, N. 14, e shtunë 14/27. vjesht’ e I, 1913, f.4)

Barbarizmat greke shtoheshin!

“Sa më shumë afrohej koha për t’u çporur barbari grek nga vendet e Shqipërisë, aq më shumë po shtoheshin barbarizmat e tij. Nuk ka ditë nga Perëndia që të mos marim lajme të zeza për vëllezërit tanë, të cilët, fat’ i zi i dënoi të bien nën sundim të egërsirave greke! Po sa vjen aq më shumë po i shtojnë dhe kush e di sa do të vuajnë gjer atë ditë kur do të lirohen. Megjithkëto kanë paturpësinë të numërohen njerëz të qytetëruarë dhe duan lirinë por, mjerisht, koha i vërtetoi të gjitha që greku është lindur dhe do të vdesë barbar i egër! Për grekun nuk ka gjë të shenjtë në këtë botë! Ai është ai që ka qenë dhe kështu do të vdesë. Mjerr dhe mjerr ajo gjindje q’u dënua të rrojë nën qeverimin grek! Sot jo vetëm neve po dhe gjithë Evropa, të cilës për pak kohë mundën t’i fitojnë me gënjeshtra simpathinë, i kuptoi çfarë barbarë janë edhe gjith’ ato që ishin kundra bullgarëvet u kthyen kundra grekëve duke parë me sy barbarizmat që kishin kryer!” (Përlindja e Shqipënisë Vit’ i I, N. 14, e shtunë 14/27. vjesht’ e I, 1913, f.4)

Ne s’besonim që ligësia e Grekëve të shkonte aq lark sa t’i vdesin me të rrahur ata që s’mendonin grekësisht. Por, më së fundi: ç’nuk bën greku? Le të ujitet pra atdheu me gjakun e fëmijës së tij, me gjakun e tyre duhet të shkruhet historia kombëtare duke u treguar të gjithve cilët janë barbarët Grekë! Por kur këta veprojnë, kanë dhe paturpësinë të shkruajnë kundra Shqipëtarëvet që bëjnë ligësira në Elinët! Po qysh mor Faraonë janë për t’u besuar këto gënjeshtra pa kripë? Mund të vrasë vetëvehten shqipëtari se Elinë (grekë) as për ilaç nuk ka Shqipëria, vetëm doni që me këtë mënyrë të fshini barbarizmat e gjakpirjet tuaj! Shkruar Plasaraku”.  (Përlindja e Shqipëniës Vit’ i I, N. 14, e shtunë 14/27. vjesht’ e I, 1913, f.4)

Luftë në Nikolicë, mbi 1500 ushtarë grekë
Të enjte pa gdhirë mirë një fuqi greke prej 1500 ushtarë nën komandën e Vardës hapi zjarr kundër fuqisë shqiptare prej 65 veta të xhandarmërisë në Nikolicë. Pas një orë lufte të rreptë fuqia shqiptare u forcua me 150 shpirt vullnetarë. Trimëria e Demir Aliut që kishte nën komandë 65 xhandarma, si edhe kurajua e madhe e plakut trim kapedan Kajos mundi të thyej fuqinë e armikut pas një lufte të rreptë edhe të tmerruar prej 12 orësh. Në këtë luftë mbetën të vrarë 300 grekë edhe 65 të plagosur rëndë të cilët i ngritën edhe i shpunë në Kostur.

7 maj 1914, grekët, nën komandën e oficerit Varda u sulën sërish nga an’ e Nikolicës; luftë e madhe u bë në këtë fshat dhe në Arrzë. Numri i ushtarëve shkonte më shumë se 1,500 veta; goditja u bë e rreptë dhe grekët u thyen duke lënë shumë të vrarë.

Në kujtimet e mësonjëses Sevasti Qiriazi, thuhet: “Në luftën e Nikolicës shumë fëmijë edhe gra u vranë dhe u plagosnë. Shkolla jonë (e Vashave në Korçë, – shkruan mësonjësja Sevasti Qiriazi), – u bë spital për gratë dhe fëmijët e plagosur, gjersa u bënë përgatitjet e duhura për një vend të veçantë. Referuar (Yll’ i Mëngjezit, Vol. 5 Boston, Mas., Decembër, 1919, nr 9, f. 272).

Luftime të rrepta me grekët

4 Maj 1914: betejë në Kolonjë. Tanët janë në Butkë e në Shtikë, Grekët në Selenicë e Qinam. Lufta mbajti tërë ditën por drekët u mundën dhe lanë shumë të vrarë, megjithkëtë kufiri mbetet në Ersekë e në Starje.

7 Maj 1914: Këto ditë grekët nën komandën e oficerit Varda, u sulën nga ana e Nikolicës, ku u bë luftë e madhe në këtë fshat dhe në Arrëz, Grekët ushtarë zyrtarë ishin më tepër se 1500 veta. Goditja u bë e rreptë dhe grekët u mundën, duke lënë shumë të vrarë. Edhe në fshatrat e Vakëfeve, Korçë, u bë një betejë me grekët, të cilët u hoqën deri në mes të urave, ku dogjën edhe qytetin e bukur të Leskovikut

8 Maj 1914: Në Korçë u protestua kundër Venomeve (vendimeve) që kërkon greku në Epir.

15 Maj 1914: dërgohen telegrame nga Korça të nënshkruara prej Dhimigjerondisë dhe Parisë, tek Mbreti dhe Komisioni i Kontrollit, ku protestohet kundër kërkesave të grekëve.

3 shkurt 1914, pa ndonjë shkak fare dhe pa ndonjë nxitje nga ana jonë, grekët në Skrapar dogjën 7 fshatra: Qesarakë (teqenë, konakët dhe 5 shtëpi), Kaltanj 10, Selenicë 13, Panarit 150, shtyllë 3, Muzenckë 2, Malind 4. Dy njerëz i dogjën në Selenicë: Gjik prift Trebickën dhe Peçi Halin. 3 njerëz i dogjën në Vilë të Panaritit: Naum Nikolla Trebickën, Toli Dhosi Treskën dhe Mehmet Kolonjën.

6 mars 1914. Në Odriçan oficeri grek ftoi oficerin shqiptar që të vejë të marrë teslim (ngarkim) vendin. por me t’u qasur xhandarmëria shqiptare, grekët me të pabesë hapë zjarr: u vranë 12 njerëz dhe u plagos oficeri Qani. Po atë ditë grekët në Devoll bënë djegie të shumta: fshatin Gracë u dogjën 64 shtëpi, në Poloskë 16 shtëpi, në Vërlen 2 shtëpi; kurse në Gracë masakruan 9 veta: 6 burra dhe tri gra prej të cilëve një burrë dhe një grua (bashkëshortë).  Po këtë ditë (6 mars 1914), grekët i ranë Kovaçishtës afër Postenanit; nga ne mbetën 3 të vrarë dhe 3 të plagosur. Më 12 prill u bë një goditje në grykën Postenan-Lashovës, me synimin për të zgjeruar kufirin e shënuar. Nga tanët mbetën 3 të vrarë. Më 24 mars grekët u sulën përëri mbi xhandarët tanë prej kufisë së Leskovikut, dhe u vunë zjarrin fshatrave Radanj, Hoseckë, Vrëpckë dhe Radimisht.

Fuqitë e mëdha: Greqisë do t’i jepen ishujt kur të largohet nga Shqipëria. Ky është teksti i notës që i dhanë përfqësonjësit e Fuqive të Mëdha Qeverisë së Athinës për çështjen e nisive (ishujve) t’Egjeut e të Shqipërisë Jugore. Sipas artikullit 5 të traktatit të Londrërs të datës 17 /30 maj 1913, mes Turqisë e Shteteve të lidhura ballkanike dhe pas tregimeve t’artikullit 15 të traktatit të nënshkruar n’Athinë midis Greqisë e Turqisë në të parën ditë të nandorit 1913, Qeveria greke është lidhur që t’i lërë gjashtë Fuqive të Mëdha të kujdesen për të vendosur se ç’lypet të bëhet për ishujt e detit Egje.

Nga kjo, gjashtë Fuqitë e Mëdha vendosën t’i japin Greqisë gjithë ishujt e detit Egje që ka zaptuara tani, përveç ishujve Tenedos Imbros e Kastellorizzo të cilat lypet t’i kthehen Turqisë.

Fuqitë e Mëdha vendosën që përveç (ishujve) që janë ndarë t’i mbeten Greqisë; do t’i jepen garancira të mjafta edhe Turqisë nga qeveria greke; që këta ishuj as s’do të forcoheshin dhe as s’dotë përdoreshin kurrë për një qëllim anietar (navale) ushtëruar dhe të merren masa të mjafta për të ndaluar kontrabandën midis nisive e vendeve Otomane. Gjasht Fuqitë e Mëdha janë lidhur të përdorojnë influencen e tyre mbi Qeverinë greke për të siguruar, të sosurit drejtësisht e të mbajturit e këtyre konditave. Përveç kësaj gjashtë Fuqitë kërkojnë nga Greqia që të jape garancira të kënaqshme mbi mbrojtjen e pjesës së vogël myslimane ndër ishujt që po merr sipas vendimit të gjashtë Fuqive q’u përmendën sipër.

Pra, të dhënit përfundimisht Greqisë ishujt që Fuqitë ndanë që t’i mbaj në pushtimin e saj s’do të bëhet efektive përveçse kur ushtritë greke kanë për të zbrazur viset që janë ndarë t’i jesin (mbeten) Shqipërisë pas protokollit të Firencës 17 dhjetorit 1913, që ësht ngjitur këtu, ashtu dhe ishullin e Sazanit, dhe kur Qeveria greke do të lidhet plotësisht që mos bëjë kurrë një kundërshtim, dhe mos përmbajë dhe mos zotnojë drejtpersëdrejti as pasdoret kurrë-një kundershtim në çfarëdo mënyre gjendjes së punëve që janë venduar nga Fuqiet e Mëdha në Shqipërinë e Jugut.  (“Përlindja e Shqipërisë”, Vjet’ i II, N.12, e shtunë 8/21 shkurt 1914, f. 3).

Zbrazja filloi më 1 të marsit (allafranga) duke u hequr (larguar) ushtëritë greke nga kazaja e Korçës e nisia (ishulli) i Sazanit, i cili ka për t’u zgjatur, papushuar, gjer në 31 të marsit (alla franga), datë që do të marrë fund të ikurit e ushtrive greke nga kazaja e Delvinës. Të gjashtë Fuqitë e Mëdha kanë besim se vendimet e mësipërme kanë për t’u nderuar drejtësisht nga qeveria greke. (“Përlindja e Shqipërisë”, Vjet’ i II, N.12, e shtunë 8/21 shkurt 1914, f. 3)

Vepror Hasani