Dodë Prëka Lucaj, kapidani guximtar,  përherë  në shërbim të nevojave të trieshianëve

Nga Gjekë Gjonaj

Trieshi në të kaluarën ka nxjerrë   emra    të njohur  të  profesioneve  të ndryshme,  mes të cilëve edhe   kuadër ushtarak me grada  që kanë shërbyer  në ushtritë e kohës .  Njëri prej tyre  është edhe Dodë Prëka Lucaj nga fshati Stjepoh.

U lind  më 10 gusht  1921, në  një familje të varfër, por  të ndershme e fisnike bajraktarësh. Ishte pasardhës i  familjes së  Dedë Nishkut Lucaj, nëntoger.  Lindja e tij përkon me  krizën e thelluar të  urisë që u shfaq në mesin e banorëve të viseve  të Shqipërisë së Veriut, pra edhe  të Trieshit  dhe  krahinave të tjera të Malësisë së Madhe.

Fëmijëria në varfëri të skajshme

Vitet e fëmijërisë  së tij ishin jashtëzakonisht të vështira, sepse  trieshianët   e asaj kohe në këtë trevë malore me gurishte e shkëmbinj në kufi me Shqipëri   jetonin   pa kushte elementare për jetesë, në një varfëri të skajshme e cila kërcënonte jetët e njerëzve.  Pothuajse çdo gjë mungonte.   Në veçanti shpesh nuk kishte as bukë të mjaftueshëm, pa ujë të pijshëm,   pa kujdes shëndetësor  e arsim në gjuhën amtare.

Në këto rrethana  trieshianëve, sikurse edhe malësorëve  shqiptarë  të tjerë  nga Hoti, Gruda e Koja , u mohohej    e drejta e përdorimit të gjuhës shqipe në shkolla, në administratë,  në organizime të ndryshme me karakter kombëtar. Po ashtu nuk u lejohej  përdorimi i flamurit kombëtar.

Meqë ishte vëlla i vetëm   në moshë të re u përfshi në punë të rënda   blegtorale  dhe bujqësore   për të ndihmuar  prindërit dhe dy motrat në sigurimin e  ushqimit dhe veshmbathjes.

Shkollimi  dhe aktiviteti  i tij ushtarak, politik e civil

Dodë Prëka , siç mësojmë nga  shënimet e tij biografike , pas  shkollës  fillore ka kryer  shkollën ushtarake  në Beograd, sikurse edhe    kurset  për mësues,  për tregti, për drejtësi dhe për politikë. Ishte pjesëmarrës i Luftës Nacionalçlirimtare   që nga viti  1943.  Për veprimtarinë e tij luftarake   gëzoi  statusin e luftëtarit. Kishte gradën  e kapidanit ( kapitenit)   të  klasit të  parë të Ushtrisë Jugosllave. Mbrojti me ngulm ( zell)   vlerat e Luftës Antifashiste. Për kontributin e tij ushtarak  në kohën e monizmit u vlerësua me disa dekorata e mirënjohje  nga institucionet më të larta  përkatëse shtetërore të ish-Jugosllavisë.

Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore  Dodë  Prëka u punësua si  nëpunës – ofiqar i gjendjes civile  në Zyrën e   vendit në Triesh, ku edhe u pensionua, Ndërkohë  gjatë një viti shkollor  1953/1954  ka punuar si mësues në Triesh.

Vlerat  e tij njerëzore dhe  shpirtërore

Dodë  Prëka ,edhe pse  ishte komunist  i  edukuar në frymën e “marksizëm-leninizmit jugosllav i mishëruar me historinë e huaj”,   ishte i mbrujtur me ndjenja atdhedashurie, jo vetëm ndaj kombit të vet, por  të mbarë njerëzimit , sepse ai kultivonte  një kulturë mbarënjerëzore.  Ai ndershëm  asnjëherë nuk kishte turp  dhe frikë nga e kaluara e tij.

Jeta e tij është një luftë dhe përpjekje e pareshtur për të bërë gjëra të mira në jetë për  vendlindjen dhe për bashkëfshatarët e  vet. Gjatë tërë jetës  së tij ishte në shërbim  të trieshianëve, duke i ndihmuar ata me gjithçka mundej  në çdo kohë të ditës apo natës, në çdo  situatë dhe në çdo rast e nevojë që kishin ata.  Orari i punës së tij nuk zgjaste tetë orë. Ai 24 orë ishte në  shërbim të  trieshianëve.   Kushdo dhe kurdo  shkonte   në zyrë ku ai punonte apo në shtëpinë e tij, përveç  mikpritjes  së ngrohtë tradicionale, fjalëve të ëmbla dhe buzëqeshjes  së çiltër ( dëlirë)   nuk kthehej  pa e  mbaruar punën për të cilën kishte ardhur.    Në këtë rrugëtim ai la gjurmë të pashlyeshme  në Triesh , duke shërbyer me ndërgjegje dhe përkushtim të rrallë, pavarësisht kufizimeve politike të kohës dhe vështirësive të njohura. Ngado që shkonte kishte autoritet dhe gëzonte një respekt  nga njerëzit , sepse  kishte disa veçori të dallueshme të cilat e bënin të pranueshëm kudo ku jetonte dhe vepronte.

Figura e tij morale

Dodë Prëka, jo vetëm se ishte një burrë zotëri,  shumë pedantë  dhe familjar i matur , ishte edhe   njeri i mirë, i sinqertë, i ndershëm, i drejtë dhe guximtar.

Nuk ishte e lehtë që në vitet e  ’80-ta  të shekullit të kaluar të bëjë emër të mirë dhe të ruajë të pastër figurën morale dhe politike, në një kohë që sistemi socialist kishte marrë tatëpjetën e pakthyeshme. Por Doda  nuk mund të bënte ndryshe. Ai  studentëve trieshianë që studionin  në Kosovë  në besë (besim)  ua jepte certifikatën e lindjes me mbiemër   shqip  me prapashtesën  ( sufiksin) “aj” e jo “ iq” , siç ishin të regjistruar në  librin e Amzës, në Zyrën  e gjendjes civile.  Padrejtësia që u bëhej trieshianëve shqiptarë  nga regjimi komunist i kohës në ndalimin  e  shkrimit të  emrave dhe mbiemrave në gjuhën e tyre amtare  mbizotëroi  vetëdijen e tij  se ky mund të ishte një veprim i kundërligjshëm, që rrezikonte punën  dhe të ardhmen e tij.

Përpjekjet  e pasuksesshme të   njerëzve keqdashës s’e nënshtruan dot

Ky  gjest atdhetarie i tij nuk kaloi pa rënë në sytë dhe veshët vëzhgues  të spiunëve  të UDB-së Jugosllave,     të cilët  në vitin  1981    ngritën  ndaj   tij akuza, padi e shpifje të pa argumentuara e të paqena me qëllim që të   dëmtojnë imazhin dhe respektin që  gëzonte  nga trieshianët dhe njerëzit e  tjerë.  Fatmirësisht ky skenar klasik  i , siç thekson ai në shënimet e tij biografike,  njerëzve   keqdashës dhe keqbërës  ishte i pamjaftueshëm  në qëllimin që kishin.

Mendoj se trieshianët   sigurisht e dinë dhe e kanë të qartë  se   në asnjë periudhë kohore nuk mund ta dëmtojë, ta  errësojë  e ta zhvlerësojë veprimtarinë   e ndershme ushtarake e civile të    të Dodë  Prëkës, as në jetë as pas vdekjes së tij, më 20 nëntor 2014 në mërgim në Nju-Jork  të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku edhe prehen eshtrat e tij.