Buzë liqenit, mes perlave të Ohrit, gjej edhe këtu veten time
Nga Sadbere Emshiu – Hamburg
Qetësia që flet më shumë se politika
Në Ohër gjithçka është qetësi e thellë – një qetësi që flet më shumë se çdo zhurmë politike.
Liqeni i kthjellët pasqyron brigjet, shtëpitë me rrasa guri dhe njerëzit që ecin ngadalë përgjatë bregut – si të kërkonin diçka që s’e kanë gjetur ende.
Këtu, ku drita përkulet mbi ujë dhe çdo valë përcjell kujtimet e një kohe që nuk shuhet, e gjej edhe unë veten time – shqiptare, njerëzore, europiane.
❝Mos harro rrënjët. Mos harro vlerat. Mos harro njerëzit.❞
Një qytet i shpirtit dhe një marrëveshje e plagosur
Ohri është qyteti ku kultura dhe besimi bashkëjetojnë në harmoni të brishtë.
Por është edhe qyteti ku u nënshkrua Marrëveshja e Ohrit – dikur pakt paqeje, sot më shumë premtim i thyer.
Më 13 gusht 2001, shqiptarët besuan se po hynin në një epokë të re të barazisë dhe dinjitetit.
Sot, ajo marrëveshje është një dokument i pluhurosur që përmendet vetëm në përvjetorë – pa frymë, pa zbatim.
Marrëveshja që mbeti në letra
Në teori, ajo garantonte barazi, gjuhë dhe përfaqësim.
Në praktikë, shqiptarët ende nuk i lexojnë dokumentet zyrtare në gjuhën e tyre.
Në gjykata, interpretimi në shqip mbetet nder, jo e drejtë.
Në spitale, raportet nuk përkthehen. Në administratë, shqipja trajtohet si gjuhë e huaj.
❝Marrëveshja e Ohrit është bërë një pikturë pa shpirt – e bukur për sy të huaj, por e zbrazët për ata që jetojnë nën hijen e saj.❞
Kush e tradhtoi Marrëveshjen?
Faji është kolektiv, por përgjegjësia politike është e qartë.
Teuta Arifi – me përgatitjen e saj akademike, nuk arriti të ndërmerrte reforma të qëndrueshme në arsim dhe barazi gjuhësore.
Bilall Kasami – që premtoi ndershmëri dhe transparencë, u zhduk mes lojërave të vjetra të pushtetit.
Ziadin Sela – që nisi me revoltë dhe e mbylli me kompromis.
Ali Ahmeti – dikur simbol i UÇK-së, sot simbol i pushtetit të mbyllur në vetvete.
Turp. Tmerr. Tronditje.
Por përtej këtyre fjalëve mbetet pyetja:
❝A do të ketë dikush guximin të pastrojë këtë liqen nga pluhuri i mashtrimeve? ❞
Një luftë që nuk u bë si duhet
Në librat e historisë shkruhet se shqiptarët luftuan për barazi.
Në realitet, idealet u shuan para se të merrnin frymë të plotë.
Armët u dorëzuan, por pushteti mbeti peng i të njëjtëve njerëz që e përdorën luftën si trampolinë për privilegje.
Borxhi ndaj qytetarëve
Çdo premtim politik është një borxh moral dhe ligjor ndaj qytetarëve.
Kritika ndaj udhëheqësve shqiptarë nuk është fyerje – është thirrje për llogari publike.
❝ Ashtu si liqeni që pasqyron çdo dritë, edhe politikanët duhet të pasqyrojnë premtimet e tyre me transparencë, jo me hije. ❞
Idhujt dhe shembujt që frymëzojnë
Në këtë terr politik, disa figura mbeten si dritë udhëzuese.
Arbër Xhaferi – diplomati i ndërgjegjshëm që mendonte për shtetin, jo vetëm për kombin.
Fadil Sulejmani – themeluesi i Universitetit të Tetovës, që më tha dikur:
❝Unë bëra atë që duheshte ta bëja, rrezikova edhe jetën e familjes sime, por e dija se çfarë doja. Ju tani e keni në dorë gjithçka. Ndryshimi vjen vetëm me vetëdije. ❞
Lazim Destani – njeriu që e kthen suksesin në përgjegjësi, që bëri për shtetin atë që shteti nuk e bëri për qytetarin.
Këta tre emra janë dëshmi se shpresa mund të jetë reale, nëse ndërgjegjja shndërrohet në veprim.
Boshllëqet që mbeten
Është turp i madh që një biznesmen bën detyrën e shtetit, ndërsa politikanët dështojnë në arsim, shëndetësi, urbanizëm, drejtësi dhe mirëqenie publike.
Kur borxhi politik nuk shlyhet, humb çdo qytetar – dhe zbatimi i premtimeve bëhet luks për të pushtetshmit.
Një thirrje për ringjallje kombëtare
Diaspora shqiptare e ruan gjuhën si trashëgimi shpirtërore, ndërsa në Maqedoninë e Veriut ajo trajtohet ende si pengesë administrative.
Kjo nuk është keqkuptim burokratik – është poshtërim kombëtar.
Barazia nuk dhurohet – fitohet.
❝Zëri i çdo shqiptari duhet të ngrihet me vetëdije, dinjitet dhe dashuri për të vërtetën. ❞
Ohri – mes ujit, perlave dhe kujtesës
Ohri mbetet i bukur.
Në heshtjen e tij dëgjon zërin e historisë.
Në çdo valë, një kujtesë; në çdo perlë, një dritë; në çdo frymë, një thirrje:
❝ Mos e harroni lirinë. Mos e harroni gjuhën. Mos e harroni kush jeni. ❞
Ohri na kujton se historia nuk fshihet me heshtje, por me vepra.
Si valët që kthehen gjithmonë në breg, edhe e vërteta kthehet tek ata që nuk dorëzohen.
Ne, shqiptarët, duhet të jemi ata që e bëjnë këtë kthim – me dritë, jo me hije.
Mbyllje reflektuese
A do të guxojmë ne – si qytetarë, si mësues, si prindër dhe si pjesë e diasporës – të kërkojmë që Marrëveshja e Ohrit të marrë frymë për herë të dytë, këtë herë me dinjitet e jo me iluzione?
